Monika wącha jedwab

Czemu niszczeje papier?
Pochwała papieru, która sta­ła się podstawą konkursowego suk­cesu Moniki, nie była przypadkowa. To jej chleb powszedni. Pracuje bo­wiem na Wydziale Chemii UJ w Pra­cowni Badań nad Trwałością i De­gradacją Papieru. Tutaj od wielu lat prowadzone są – m.in. przez Tomasza Łojewskiego – zaawansowane prace nad zakwaszonym papierem. Po 1850 r. prawie wszystkie książki i czasopisma były drukowane na takim papierze, co z czasem powodowało jego szyb­ki rozpad, grożąc unicestwieniem potężnej części dziedzictwa kulturo­wego. Praktycznym efektem badań było m.in. uruchomienie w Bibliotece Jagiellońskiej Kliniki Papieru, gdzie odkwasza się książki i czasopisma, przedłużając ich żywot... Monika jest absolwentką słynnego V liceum (matura 2004). – Wyboru che­mii jako przedmiotu moich studiów dokonałam w VII klasie podstawów­ki. Zafascynowało mnie chemiczne spojrzenie na świat przez pryzmat ato­mów, których nikt nie widział. Urzekło mnie oglądanie świata w skali mikro – mówi Monika.

Zajmuje się tzw. chemią konserwa­torską, badającą problemy degradacji przedmiotów dziedzictwa kulturowe­go, ich konserwacji i przechowywa­nia. Pracę magisterską poświęciła problemowi rozpadu barwników naturalnych pod wpływem światła. Badania miały pomóc w opracowa­niu metody przechowywania w Mu­zeum Narodowym pasteli Stanisława Wyspiańskiego.

– To była część szerszych badań tego problemu. Staraliśmy się spraw­dzić tezę, że gdy przedmiot jest prze­chowywany w atmosferze z bardzo małą ilością tlenu, degradacja zacho­dzi wolnej – mówi. – Na koniec tego projektu wykonano kasety, w których zamknięto kopię jednego z pasteli Wy­spiańskiego w atmosferze, gdzie tlenu jest bardzo mało. Ta kopia wisi teraz w Muzeum Narodowym, dzięki czemu mogą państwo sami sprawdzić efekt naszych badań..

Tajemnice jedwabiu
Teraz pasjonują ją inne problemy badawcze. Dla potrzeb pracy doktor­skiej bada samoistną degradację je­dwabiu na przykładzie wykonanych z tej tkaniny XVI – i XVII-wiecznych chorągwi ze zbiorów wawelskich. Są to: chorągiew nagrobna Stanisła­wa Berziego, dworzanina króla Zyg­munta Augusta, chorągiew nadworna przygotowana w Krakowie na ślub króla Zygmunta Augusta i Anny Au­striaczki, chorągiew wojsk śląskich arcyksięcia Maksymiliana Habsburga zdobyta w 1588 r. w bitwie pod Byczy­ną, wreszcie chorągiew turecka zdo­byta w 1683 r. pod Wiedniem.