Ewolucja człowieka czyli dziecinna małpa

GWIAZDKA Z NIEBA DLA SSAKÓW

Zanim na wschodnioafrykańskiej scenie pojawią się wcześni hominidzi cofnijmy się do okresu wielkiego wymierania, który miał miejsce 65 mln lat temu. Wyginęły wtedy dinozaury, belemity i amonity. Najbardziej obecnie potwierdzonym wyjaśnieniem owego zdarzenia jest hipoteza impaktowa Alvarezów. Zakłada ona istnienie meteorytu, który 65 mln lat temu uderzył w Ziemię powodując pożary na masową skalę i głębokie ochłodzenie klimatu, związane z wyrzuceniem do atmosfery ogromnej ilości pyłów, przysłaniających światło słoneczne.

Za hipotezą impaktową przemawiają następujące fakty:

1. W warstwach kredowo - trzeciorzędowych z Hiszpanii znaleziono szczególnie duże ilości irydu - pierwiastka, którego średnia zawartość w skorupie ziemskiej jest bardzo niska. W iryd obfitują natomiast pewne rodzaje meteorytów.

2. W warstwach kredowo - trzeciorzędowych z zach. USA wykryto lamelki szokowe - struktury, które powstają naturalnie tylko po uderzeniu meteorytu, a także szczególny rodzaj sadzy, która powstaje tylko przy spalaniu roślin.

Przez długi czas nie można było znaleźć najbardziej bezpośredniego dowodu - krateru. Przypuszczano, że został wciągnięty w którąś ze stref subdukcji. Strefy te to rejony, gdzie płyta kontynentalna zanurza się pod drugą płytę. Jest to zjawisko związane z wędrówką kontynentów. Poruszanie się ich dokonuje się w ten sposób, że w jednym miejscu w wyniku działalności wulkanicznej powstają nowe partie płyty a właśnie w strefach subdukcji ich nadmiar znika. Przykładem miejsca generacji nowych części płyt kontynentalnych jest najdłuższy na Ziemi łańcuch gór, położony na dnie Oceanu Atlantyckiego - Grzbiet Atlantycki.
Krater został jednak w końcu odnaleziony u wybrzeży meksykańskiego Płw. Jukatan. Ma on 200 km średnicy i jest największym kraterem impaktowym na naszej planecie.

Wymarłe dinozaury pozostawiły po sobie sporo pustych nisz. Zostały one zapełnione przez niepozorne i nieśmiałe ssaki pozostające na marginesie życia w ekosystemach mezozoiku. Były one małe, prowadziły nocny tryb życia i żywiły się owadami, gdyż te popadają nocą w stan odrętwienia i łatwo je wtedy schwytać. Jeden z gatunków ówczesnych owadożernych dał początek wyspecjalizowanym dziś gatunkom, zaliczanym do rzędu naczelnych (małpiatki, małpy Starego i Nowego Świata, małpy człekokształtne). Wcześni przodkowie gatunków jakiegoś większego taksonu są często słabo wyspecjalizowani, a na drodze ewolucji pojawia się wiele modyfikacji w ich budowie ciała i wzrost liczby gatunków. Proces taki nazywa się radiacją adaptatywną. Przodkowie naczelnych prowadzili nadrzewny tryb życia i przypominali budową żyjące do dziś tupaje. Mają one już długi, czepny ogon i niektóre palce przeciwstawne. Życie w koronach drzew doprowadziło na drodze ewolucji do dalszych przystosowań:

3. Oczy po przedniej stronie czaszki, umożliwiające widzenie stereoskopowe (w trzech wymiarach).

4. Chwytne dłonie i stopy z przeciwstawnym kciukiem i paluchem do sprawnego chwytania się gałęzi.

5. Palce ze spłaszczonymi paznokciami, gdyż pazury przy chwytaniu się konarów dłońmi i stopami nie są potrzebne.

6. Rozwój koordynacji wzrokowo - ruchowej do szybkiego i sprawnego poruszania się między drzewami.

7. Rozwój mózgu i inteligencji wiązany przez niektórych naukowców z trójwymiarowym środowiskiem życia.

Trzeba przyznać, że środowisko trójwymiarowe wymaga od organizmu obróbki największej ilości danych w jednostce czasu. W przeciwieństwie do „zwierząt z dwóch wymiarów” (jak np. nartnika sunącego po powierzchni kałuży) liczy się przecież dla nich też świat „nad” i „pod”. Z pewnością jednak istnieje jeszcze wiele innych czynników, które napędzają rozwój inteligencji np: życie w społeczności czy stopień złożoności zadań wykonywanych podczas współpracy. Jest to zagadnienie bardzo skomplikowane i wymagające dalszych badań.

W oligocenie (38 - 25 mln lat temu) z ówcześnie żyjących małpiatek wyodrębniły się trzy pozostałe grupy naczelnych. Linie prowadzące do współczesnych małp człekokształtnych (szympans, goryl, orangutan) oddzieliły się przypuszczalnie w miocenie (25 - 6 mln lat temu), a ich przodkami były różne gatunki małp z rodzaju Dryopithecus.

Nadszedł już czas aby na scenę wszedł pierwszy znamienity aktor...