Maszyny myślą jak ludzie

  East news/AP Photo/Seth Wenig/GN Zwycięzca teleturnieju komputer Watson Lepszy od ludzi
A co powiedzieć o Watsonie, także dziecku IBM? Kilkanaście dni temu wygrał finał amerykańskiego teleturnieju telewizyjnego Jeopardy! (znanego w Polsce jako Va Banque). Co prawda w początkach rozgrywek Watson był raczej mierny, ale z każdą rundą zdobywał coraz więcej punktów. W finale był nie do pokonania. Z 15 pytań, bezbłędnie odpowiedział na 14. Dwóch pozostałych graczy (którzy też dostali się do finału, więc musieli być naprawdę dobrzy) pozostało daleko w tyle. Choć wydaje się, że gra w szachy to rzecz bardziej skomplikowana niż odpowiadanie na pytania w studiu telewizyjnym, dla komputera, dla programu komputerowego to ostatnie jest trudniejsze. Szachy to gra, którą da się opisać matematyką.

Wymaga oczywiście strategii, wymaga szybkości i przenikliwości, ale komputer-szachista nie ma problemu z porozumiewaniem się z otoczeniem. Pozycja poszczególnych figur jest jasno zdefiniowana. Nie ma tutaj miejsca na interpretację. Cała trudność ogranicza się więc do „procesu myślowego” maszyny. Tymczasem w przypadku teleturnieju to, że program musi znaleźć w swoich „zwojach” odpowiedź, to zaledwie jedna trzecia sukcesu. Pytania Watsonowi zadawał prowadzący program ustnie. Komputer musiał więc zrozumieć, co się do niego mówi. A to nie lada sztuka dla maszyny. Matematyczny opis języka mówionego jest bardzo trudny. To samo zdanie może przecież mieć różne znaczenie w zależności od intonacji czy kontekstu. Kolejny problem wynika z tego, że zarejestrować i zrozumieć wszystkie słowa wchodzące w skład zdania to nie to samo, co złapać sens całego zdania.

Wspomniane trudności powodują, że zbudowanie urządzenia rozumiejącego ludzką mowę to spore wyzwanie. Dopiero od niedawna niektóre telefony komórkowe i urządzenia nawigacyjne rozumieją komendy głosowe. Chcąc zadzwonić np. do mamy, wystarczy powiedzieć „mama”. Telefon będzie wiedział, o kogo chodzi, i wybierze odpowiedni numer, o ile… wcześniej słowo „mama” wgramy do jego pamięci. Z całymi zdaniami jest jednak problem. Przecież nie da się wgrać do pamięci komputera wszystkich wyrazów i wszystkich ich kombinacji. Jeżeli tak, Watson, mając jakiś zasób słów, reszty musiał nauczyć się sam. Z kontekstu.