Archeogenomika to zintegrowane multidyscyplinarne podejście badawcze, dzięki któremu można poznać przeszłość stosując nowatorskie metody wykorzystywane m.in. w biologii molekularnej i antropologii.

"Chcielibyśmy dowiedzieć się, czy ludność zamieszkująca Wielkopolskę w okresie około X wieku oraz w okresach wcześniejszych i późniejszych była jednolita pod względem genetycznym, czyli czy istniała kontynuacja bądź dyskontynuacja genetyczna pomiędzy okresem rzymskim a średniowieczem. Pragniemy także stwierdzić, czy istniały różnice genetyczne a przez to i etniczne pomiędzy ludnością zamieszkującą grody a ludnością wiejską. I wreszcie odpowiedzieć na fundamentalne pytanie - jakie było pochodzenie dynastii piastowskiej" - powiedział PAP prof. Figlerowicz.

Według niego najbardziej nowatorskim elementem projektu jest próba odpowiedzi na postawione powyżej pytania nie tylko na podstawie najnowszych osiągnięć archeologów i historyków, lecz również przy użyciu najnowocześniejszych metod genetycznych, genomicznych oraz bioinformatycznych, czyli poprzez masowe sekwencjonowanie oraz analizę fragmentów DNA i całych genomów izolowanych ze szczątków osób żyjących w badanych okresach.

Zgodnie z założeniami projektu, archeologowie mają wytypować w Wielkopolsce miejsca pochówku z różnych okresów od czasów rzymskich, poprzez lata panowania pierwszych Piastów i późniejsze. Z kopalnych szczątków zostanie pozyskany materiał do badania DNA. Uzyskane wyniki będą mogły być wykorzystane w celu bardziej precyzyjnej interpretacji dziejów przez historyków.

"Z pozyskanych szczątków kopalnych wyizolowany zostanie DNA, który poddany będzie szczegółowym analizom genetycznym i genomicznym. Na tej podstawie ustalimy, w jakim stopniu analizowane grupy są genetycznie homogenne oraz z dużym prawdopodobieństwem określimy pochodzenie etniczne (np. słowiańskie, germańskie, skandynawskie) poszczególnych osób wchodzących w skład badanych grup" - dodał prof. Figlerowicz.

Uzyskane wyniki stanowić będą bazę do dalszych rozważań archeologicznych, historycznych i antropologicznych. Na ich podstawie mają zostać zweryfikowane funkcjonujące obecnie hipotezy dotyczące powstania i rozwoju społeczności Wielkopolski. Badaniami mają zostać objęci także przedstawiciele dynastii piastowskiej. Dotychczas zidentyfikowano ok. 340 miejsc pochówku Piastów.

Z każdych wytypowanych do badań szczątków zostaną pobrane dwie próbki. Jedna będzie wykorzystana do przeprowadzenia zaplanowanych analiz genetycznych i genomicznych, a drugą zdeponowaną w bio-banku będzie można wykorzystać w przyszłości.

Wyniki badań genetycznych będą porównane do podobnych uzyskanych w innych krajach, ale także do wyników badań DNA współczesnych Europejczyków z krajów sąsiadujących z Polską. Następnie zostaną zinterpretowane na podstawie dostępnych źródeł archeologicznych i historycznych oraz literatury przedmiotu.

Poznańskie Centrum Archeogenomiki zostało powołane przez Instytut Chemii Bioorganicznej PAN oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, reprezentowany przez dwa wydziały: Wydział Biologii i Wydział Historyczny. Trzema zespołami badawczymi będą kierować: archeologiczno-historycznym prof. Kócka-Krenz, antropologiczno-genetycznym prof. Janusz Piontek i genomiczno-bioinformatycznym prof. Marek Figlerowicz.

Projekt będzie kosztował około 5-6 milionów złotych. Środki na jego sfinansowanie autorzy projektu zamierzają pozyskać głownie z Narodowego Centrum Nauki poprzez udział w cyklicznie ogłaszanych konkursach. Realizacja projektu zajmie około 5 lat.