Mimo że miliony ludzi na całym świecie giną z powodu sepsy, nadal stanowi ona jedno z najmniej rozumianych pojęć, także wśród lekarzy – stwierdził sześć lat temu prof. Graham Ramsay. Czy te słowa są ciągle aktualne? Wydaje się, że tak.

W samej Unii Europejskiej z powodu ciężkiej sepsy w ciągu roku umiera 146 tys. osób, a na całym świecie 750 tys. (ponad 1400 osób dziennie). Choć na co dzień spotykamy się z tym terminem w mediach, gdyby spytać przeciętnego Polaka, czym jest sepsa, zapewne nie umiałby udzielić kompetentnej odpowiedzi. Polska nie dysponuje nawet zestawieniem zachorowalności i śmiertelności z powodu sepsy.

Nie ma epidemii sepsy

– Ludzie często pytają, czy istnieje jakaś szczepionka na sepsę – mówi dr hab. Grażyna Durek z Polskiej Grupy Roboczej ds. Sepsy Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii. – To nieporozumienie, bo nie ma czegoś takiego jak epidemia sepsy. Istnieją natomiast epidemie różnorodnych infekcji, które w sytuacji zwiększonego ryzyka mogą wywoływać sepsę.

Najogólniej można powiedzieć, że sepsa to zespół określonych objawów chorobowych, spowodowany gwałtowną reakcją organizmu na zakażenie bakteryjne, grzybicze lub wirusowe. Mogą one prowadzić do postępującej niewydolności narządów, wstrząsu i śmierci.

Czynnikami ryzyka są tu m.in. zabiegi operacyjne, wiek, wstrząs, oparzenie, uraz, leczenie sterydami, współistniejące choroby przewlekłe. – Słyszeliśmy niedawno o ofiarach sepsy wśród żołnierzy warszawskiej jednostki. W tym wypadku czynnikiem ryzyka mogło być np. obciążenie dodatkowymi zajęciami. Jeśli organizm jest przemęczony, ta sama infekcja, która dla jednej osoby jest zupełnie niegroźna, u innej może wywołać sepsę – wyjaśnia Grażyna Durek.

Bardziej podatne na sepsę są osoby starsze i noworodki. Wielu z nas od dziecka jest faszerowanych antybiotykami – to również osłabia odporność.

Szybko do lekarza

Pierwsze z objawów chorobowych, o których mowa w definicji sepsy, to tzw. zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS), objawiający się wystąpieniem dwóch lub więcej z następujących objawów: temperatura ciała wyższa od 38 st. C lub niższa od 36 st. C, tętno wyższe niż 90 uderzeń na minutę, częstość oddechów wyż- sza niż 20 na minutę, podwyższony lub obniżony poziom leukocytów. O sepsie mówimy jednak dopiero wtedy, gdy do tych symptomów dojdą objawy zakażenia. Podejrzenie zakażenia występuje w przypadkach: obecności leukocytów w normalnie sterylnym płynie ustrojowym, perforacji narządu wewnętrznego, zapalenia płuc w połączeniu z ropną plwociną i zespołu objawów związanego z dużym ryzykiem zakażenia (np. wstępującego zapalenia dróg żółciowych).

Jeśli oprócz zespołu SIRS i objawów zakażenia wystąpi niewydolność narządów (wywołana przez sam proces septyczny, a nie przez chorobę podstawową czy działanie innych czynników), mówimy o ciężkiej sepsie. Niewydolność może wiązać się z poważnymi zaburzeniami krążenia, oddychania, dysfunkcjami układu nerkowego, hematologicznego czy metabolizmu. – Tu już mamy do czynienia z poważnym zagrożeniem życia, nie wolno tego lekceważyć – ostrzega doktor Durek.

Najpoważniejszym stadium jest wstrząs septyczny, kiedy przy ciężkiej sepsie nie można utrzymać prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi i upośledzony jest przepływ krwi w narządach. – W tym stadium śmiertelność wynosi aż 50 procent, lepiej więc rozpocząć leczenie jak najszybciej – dodaje dr hab. Grażyna Durek.

Jak uchronić się przed sepsą? – Nie ma tutaj stuprocentowej metody, ale można ograniczyć ryzyko zarażenia się infekcją – mówi lekarka. – Najważniejsze jest oczywiście przestrzeganie podstawowych zasad higieny: mycie rąk, niedopuszczanie do krańcowego wyczerpania fizycznego. Jeśli tylko pojawi się podejrzenie infekcji, istotne jest bardzo szybkie podanie antybiotyku. Należy więc natychmiast udać się do lekarza.



Gość Niedzielny 06/2007