Kosmiczny Teleskop Hubble'a nadesłał ultraostre zdjęcie tzw. szprych, które okresowo pojawiają się w słynnych pierścieniach Saturna i znikają po 2-3 okrążeniach planety. To zagadkowe, ciemne, unoszące się tuż nad pierścieniami formacje. Pierwszy raz sfotografowała je już sonda Voyager 1 w 1981 roku. Dostrzegł je także próbnik Cassini.

Hubble po raz pierwszy zarejestrował je w 2021 roku, w ramach swojego programu Hubble's Outer Planets Atmospheres Legacy (OPAL), w którym przygląda się atmosferom gazowych olbrzymów. Obserwacje wskazują na to, że szprychy zmieniają się wraz z porami roku, które na Saturnie trwają ok. 7 lat.

"Zbliżamy się do równonocy - czasu, kiedy, na następnych kilka lat spodziewamy się największej aktywności szprych, z większą częstością ich występowania i ciemniejszym odcieniem" - mówi Amy Simon, kierująca naukowym zespołem programu OPAL.

W tym roku niezwykłe, ulotne struktury pojawiły się jednocześnie po obu stronach planety (https://science.nasa.gov/missions/hubble/nasas-hubble-watches-spoke-season-on-saturn/). Choć na tle Saturna wydają się nieduże - to w rzeczywistości mogą być one dłuższe i szersze, niż wynosi średnica Ziemi.

"Według wiodącej teorii szprychy są powiązane z potężnym polem magnetycznym Saturna, oddziałującym z promieniowaniem słonecznym" - mówi dr Simon.

Planetolodzy sądzą, że powstające wtedy siły elektrostatyczne powodują unoszenie się pyłu lub lodu ponad pierścieniami. W czasie równonocy oś Saturna jest mniej nachylona względem Słońca i wiatr słoneczny może silniej zniekształcać pole magnetyczne planety. Niestety, mimo kilku dekad obserwacji, żadna teoria nie wyjaśnia dobrze wszystkich cech szprych i ich zachowania. Być może dalsze obserwacje prowadzone Teleskopem Hubble'a pozwolą na rozwiązanie zagadki - mają nadzieję naukowcy.

Więcej - na stronie: https://science.nasa.gov/missions/hubble/nasas-hubble-watches-spoke-season-on-saturn/ (PAP)

Marek Matacz

mat/ zan/