Kosmiczne
 sitko

Tomasz Rożek

GN 26/2012 |

publikacja 28.06.2012 00:15

Kosmos wydaje nam się ogromny i niemalże statyczny. Każdej nocy widzimy na niebie przecież to samo. Wniosek: nic się tam nie dzieje. To kompletne nieporozumienie.


Chmury pyłu międzygwiazdo-wego są ciemne. Ta na zdjęciu oświetlona jest przez gwiazdę. Choć obraz wygląda statycznie, sfotografowany fragment jest bardzo dynamiczny NASA/ESA and The Hubble Heritage Team STScI/AURA), George Herbig and Theodore Simon (University of Hawaii) 
Chmury pyłu międzygwiazdo-wego są ciemne. Ta na zdjęciu oświetlona jest przez gwiazdę. Choć obraz wygląda statycznie, sfotografowany fragment jest bardzo dynamiczny

W zasadzie jedyny element na nocnym niebie, który namacalnie świadczy o tym, że wszechświat nie jest statyczny, to Księżyc. Jest obiektem na tyle dużym, że nie sposób go nie zauważyć. Zmienia nie tylko swoją pozycję na niebie, ale także kształt. Co równie ważne, te zmiany mają krótki okres. Innymi słowy – nie trzeba wpatrywać się w niebo miesiącami, by zauważyć jakąkolwiek różnicę. We wszechświecie wszystko jest w ruchu. Gwiazdy tworzą się, ewoluują i eksplodują. Po tych szczególnie dużych zostają czarne dziury, które zasysają materię jak odkurzacz śmieci. Co się z nią dalej dzieje? Dobre pytanie.


Liść spada czy wisi?


Zanim jednak gwiazda powstanie, musi być obłok materii. Czasami rzadszy niż największa próżnia, jaką potrafimy wytworzyć na Ziemi. W tej subtelnej mgiełce w sposób zupełnie nieprzewidywalny powstaje niewielkie zagęszczenie. Może dwie poruszające się grudki zderzyły się ze sobą, skleiły się? To wystarczy, by grawitacyjnie przyciągać sąsiedztwo. Czasami miliony lat trwa, zanim w ten właśnie sposób powstanie obiekt wystarczająco duży, by zabłysnąć jako gwiazda. Coraz częściej mówi się, że w takich układach oprócz gwiazdy często powstają także planety. Ich znajdowania dopiero zaczynamy się uczyć. Nasze życie w porównaniu z czasem formowania się gwiazd i planet jest jednak krótsze niż mrugnięcie okiem. Opisanych wyżej procesów nie sposób prześledzić za życia jednego pokolenia. Nie starcza i stu pokoleń, a nawet tysiąca. Skąd zatem wiemy, że wszechświat jest w ruchu? Że sporo się w nim dzieje? 


Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.