W kręgu światowych technologii

Wanda Bramska

GN 15/2013 |

publikacja 11.04.2013 00:15

Co roku liczba zgłaszanych do opatentowania wynalazków wzrasta w Polsce o jedną piątą. I chociaż daleko nam jeszcze do światowych potęg, wyraźnie wychodzimy z naukowego zaścianka.

W Centrum  Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN  w Zabrzu prowadzone są badania nad biodegradowalnymi opakowaniami,  bardziej przyjaznymi środowisku niż  te z tworzyw sztucznych.  Sprzęt w tym ośrodku  został zakupiony przy wsparciu Funduszy Europejskich henryk przondziono W Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu prowadzone są badania nad biodegradowalnymi opakowaniami, bardziej przyjaznymi środowisku niż te z tworzyw sztucznych. Sprzęt w tym ośrodku został zakupiony przy wsparciu Funduszy Europejskich

Nie wystarczą rewelacyjny pomysł, naukowy trop, genialne odkrycie. Badacze wiedzą, że to dopiero początek drogi. Trzeba jeszcze mieć dobrze wyposażone zaplecze i fundusze na wieloletnie badania, testy, weryfikacje, budowę prototypu, potem także prezentację innowacyjnych rozwiązań w branży w kraju i za granicą. W ostatnich latach wiele się w tej kwestii zmieniło. Korzystając z doświadczeń innych unijnych państw, badania naukowe finansuje się przez granty, przyznawane najlepszym instytutom, zespołom, projektom badawczym. Finansowanie to jest coraz bardziej efektywne, poprawiła się też baza naukowa. W całym kraju, zwłaszcza w zaniedbanej dotąd pod tym względem Polsce wschodniej, jak grzyby po deszczu powstają parki naukowo-technologiczne, nowoczesne laboratoria i instytuty badawcze.

To działa

To w znacznej mierze efekt Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, który z budżetem 10,18 mld euro (na lata 2007–2013) jest jednym z preferowanych kierunków finansowanych z Funduszy Europejskich. Co ważne: już w 96,7 proc. wykorzystanym. Do końca ub. roku skorzystało z niego 7 tys. przedsiębiorstw i 870 jednostek naukowych. Do tej pory współfinansował 14 316 projektów: innowacyjnych, związanych z badaniami i rozwojem, nowoczesnymi technologiami, inwestycjami o dużym znaczeniu dla gospodarki lub wdrażaniem i stosowaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Z pomocą jego środków wybudowano lub zmodernizowano blisko 700 specjalistycznych laboratoriów badawczych. W tych i innych badawczych placówkach, wspartych w ramach programu przeprowadzono ponad 4 tys. badań naukowych. – Liczba zgłaszanych do nas wniosków patentowych wzrasta co roku o 20 proc., co świadczy o tym, że wsparcie innowacyjności przynosi efekty – mówi Adam Taukert z Urzędu Patentowego. – Około 60 proc. zgłoszeń kończy się przyznaniem patentu.

Chociaż z naszymi 2–3 tys. nowych patentów rocznie jesteśmy jeszcze daleko za Niemcami czy Francją, gdzie liczba opatentowanych rozwiązań sięga rocznie kilkunastu tysięcy. Program Innowacyjna Gospodarka ma być kołem zamachowym dla rozwoju naszej gospodarki, podniesienia innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw i jako taki się sprawdza. Współfinansowane z niego projekty dotyczą innowacyjności na poziomie kraju lub międzynarodowym. Szeroko pojmowaną innowacyjność w perspektywie lokalnej i regionalnej wspomaga 16 Regionalnych Programów Operacyjnych oraz Program Rozwój Polski Wschodniej.

Przeciw cukrzycy i rakowi

„Fundusze strukturalne w dużej mierze przyczyniły się do wzrostu konkurencyjności polskich ośrodków naukowych zarówno na krajowym, jak i globalnym rynku” – czytamy w „Raporcie o innowacyjności sektora medycznego w Polsce w 2012 r.”, przygotowanym pod patronatem PAN. Fundusze Europejskie współfinansują badania nad nowymi lekami, terapiami, metodami diagnostyki, suplementami diety, umożliwiają wyposażenie laboratoriów i centrów badawczych na światowym poziomie. Z ich udziałem w Zakładzie Onkologii Doświadczalnej Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, który od prawie pół wieku prowadzi badania nad lekami przeciwnowotworowymi, powstało najnowocześniejsze w Polsce Zintegrowane Laboratorium NeoLek Doświadczalnej Onkologii i Innowacyjnych Technologii. Badania nad nowymi lekami nie są tanie, a jeśli ich wyniki mają liczyć się także na zagranicznej arenie, muszą być prowadzone w laboratorium spełniającym wysokie, międzynarodowe standardy, wedle ściśle określonych procedur. Pomieszczenia w NeoLeku, wybudowanym za 17 mln zł (z czego 85 proc. pochodziło ze środków unijnych), przygotowane są do pracy w warunkach jałowych, wyposażone w system śluz i monitoring oraz najnowocześniejszy sprzęt laboratoryjny obsługiwany przez doskonale wykształcony i zgrany zespół naukowy. Dzięki certyfikowanej, wysokiej jakości badań ich wyniki są uznawane na całym świecie. Program Innowacyjna Gospodarka umożliwił Instytutowi Farmakologii PAN w Krakowie prowadzenie badań nad biologicznymi przyczynami depresji – chorobą, która dotyka już 15 proc. populacji. Krakowscy naukowcy poszukują też nowych leków i terapii oraz próbują ustalić powiązania depresji z innymi chorobami układu nerwowego. Z kolei na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku badane są markery, które pozwolą szybciej, łatwiej i taniej niż do tej pory wykryć nieprawidłową reakcję organizmu na insulinę i zagrożenie cukrzycą. Z Programu Innowacyjna Gospodarka współfinansowany jest również projekt Politechniki Warszawskiej z pogranicza medycyny, biologii, inżynierii materiałowej i informatyki. Opracowywany bioimplant dla chorych onkologicznie pomoże odbudować uszkodzoną lub wyciętą tkankę kostną, bez przeprowadzania dodatkowych operacji i pobierania fragmentów kości z innych miejsc. Dla pacjentów będzie bezpieczny, bo po dwóch latach zostaje w ciele całkowicie zastąpiony przez nową tkankę kostną. Na wsparcie mogą liczyć też mniejsze ośrodki. W Medica Poland – Centrum Rehabilitacji w Siedliszczu opracowano nową metodę rehabilitacji z wykorzystaniem termowizji, jednak na dalsze badania nad nią nie było warunków lokalowych ani sprzętowych. Pomoc przyszła z Programu Rozwój Polski Wschodniej.

Czysto, ekologicznie, nowocześnie

Wyniki badań i naukowych dociekań, finansowane z Funduszy Europejskich, mają praktyczne zastosowanie w gospodarce. Na polski rynek w ostatnich siedmiu latach wprowadzono 3,7 tys. nowych e-usług, a przedsiębiorcy zastosowali w swoich firmach ok. 900 nowych technologii i 550 wyników prac badawczo-rozwojowych. Unijna dotacja przyczyniła się m.in. do opracowania i upowszechnienia eClicto – pierwszego polskiego czytnika e-booków, a także bezzałogowego RoboKoptera, pozwalającego łatwo i precyzyjnie filmować, fotografować z lotu ptaka lub zbierać różne parametry, w zależności od tego, jakie urządzenia załadujemy na jego pokład. Nie tylko polskie, ale również niemieckie metropolie zainteresowane są pierwszym polskim autobusem napędzanym elektrycznie, który sprawdził się już na ulicach Poznania podczas Euro 2012. Model Solaris Urbino Electric jest cichy, lżejszy od spalinowych odpowiedników i nie emituje CO2. Wielkie nadzieje wiążą się też z innym, ekologicznym projektem prowadzonym przez naukowców z Politechniki Lubelskiej, również wspartym z Programu Innowacyjna Gospodarska: zastosowaniem wodoru jako paliwa w silniku Wankla. Odbiorcą tych nowatorskich rozwiązań może zostać przemysł wydobywczy węgla, siarki i innych surowców. Fundusze Europejskie wspomagają też badania Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu nad nowymi, biodegradowalnymi opakowaniami, które byłyby równie użyteczne jak te z tworzyw sztucznych, ale przyjazne środowisku.

Lepsi od konkurencji

Na liście 500 najbardziej innowacyjnych firm w Polsce roku 2010, ogłoszonej przez Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, znajdują się głównie przedsiębiorstwa, które skorzystały z dofinansowania Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. – 46 mld zł, które od początku tej perspektywy finansowej trafia do przedsiębiorstw poprzez Polska Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, przekłada się na realny wzrost gospodarczy Polski – podkreśla Miłosz Marczuk z PARP. – Dotychczas zakontraktowana w POIG kwota odpowiada połowie średniorocznych nakładów na innowacje w polskich przedsiębiorstwach innowacyjnych. Z badań PARP wynika również, że unijne wsparcie innowacyjności, przekonało przedsiębiorców, iż jest to kierunek, w który warto inwestować. 98 proc. przedsiębiorców badanych przez PARP wskazało, że projekty innowacyjne podnoszą jakość wyrobów i usług i że właśnie one – a nie tylko obniżka kosztów – pozwala uzyskać przewagę nad konkurencją. Co więcej: wzrasta liczba firm, które po zakończonych projektów dotowanych z Funduszy Europejskich, rozpoczynają własne badania rozwojowo-badawcze lub zlecają je firmom zewnętrznym. Z 60 do 71 proc. wzrosła liczba firm, które stworzyły własne działy badawcze. W kolejnym budżecie unijnym na lata 2014–2020 zdecydowanie więcej środków przeznaczonych zostanie na badania naukowe oraz zastosowanie ich wyników w medycynie, gospodarce i codzienny życiu.• Masz pytania, uwagi, chcesz się podzielić swoimi obserwacjami odnośnie do wykorzystania Funduszy Europejskich w Polsce – zadzwoń (nr tel. 32 251 15 55) lub napisz na adres projekt@gosc.pl bądź WKM „Gość Niedzielny”, ul. Wita Stwosza 11, 40-042 Katowice. Wszystko o projekcie „Fundusze Europejskie: bliżej sąsiada” na stronie internetowej www.gosc.pl/Blizej_sasiada.

Gdzie pytać o fundusze?

Szerszych informacji na temat wniosków, projektów, dofinansowania można uzyskać w sieci regionalnych Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich, których listę adresowo-telefoniczną można znaleźć na stronie: www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.