Zmiana wzorca to w pewnym sensie decyzja administracyjna, ale została ona poprzedzona długimi debatami i przygotowaniami. Sprawa nie jest błaha.

Dużo czy mało?

Wyobraźmy sobie farmaceutę, który musi stworzyć nowy lek. Miesza różne substancje i każdą z nich musi dokładnie odważyć. Jednej z nich potrzebuje… powiedzmy 50 mikrogramów. To 50 milionowych części grama albo 50 miliardowych części kilograma. Skąd farmaceuta wie, ile to 50 mikrogramów? Pewnie ma jakiś rodzaj odważnika. Ale skąd wziął się ten odważnik?

Krótko po rewolucji francuskiej, w czasach, w których w obrębie jednego tylko kraju istniało kilka tysięcy różnych miar długości czy masy, postanowiono zrobić z tym porządek. Ustanowiono, że podstawową jednostką masy będzie kilogram. Ale aby system działał, trzeba było stworzyć wzorzec tego kilograma. Na początku był nim litr wody w temperaturze 4 stopni C. Potem ustalono, że będzie nim walec wykonany ze stopu platyny i irydu. Ten walec wielokrotnie kopiowano (aby rozesłać do różnych krajów), a jego oryginał przykryto trzema szklanymi kloszami i zamknięto w sejfie w Sèvres pod Paryżem. Co jakiś czas kopie przywożono do Paryża i sprawdzano, czy ich masa jest taka sama jak wzorca. Z czasem okazało się, że zaczyna się ona różnić. Tylko czy to kopie robią się coraz lżejsze, czy może wzorzec staje się coraz cięższy? Problem narastał, bo różnice w masie z czasem zaczęły rosnąć. Te różnice dla kogoś, kto kupuje w sklepie np. kilogram cukru, są kompletnie nieistotne, ale już na przykład dla farmaceutów – kluczowe. W ostatnich latach wynosiły nawet 50 mikrogramów. Dużo? To 50 miliardowych części kilograma, ale z drugiej strony to dobowa dawka niektórych leków na przykład dla noworodków. Coś z tym trzeba było zrobić.

Metr też był problemem