Nie wybuchnie?

Tomasz Rożek

GN 15/2020 |

publikacja 08.04.2020 00:00

Betelgeza, czerwony nadolbrzym znajdujący się kilkaset lat świetlnych od nas, (chyba) jednak nie wybuchnie. Jego dziwne zachowanie, jakie notowano w ostatnich tygodniach, (chyba) zostało wyjaśnione.

Nie wybuchnie? MIGUEL CLARO /east news

Gwiazdy nie są wieczne. Żyją bardzo długo, ale jak wszystko przechodzą coś w rodzaju cyklu życiowego. Ten cykl jest mocno uzależniony od wielkości gwiazdy. Te małe nie zmieniają się aż tak dynamicznie jak te największe. Za to te ostatnie, szczególnie pod sam koniec swojego żywota, to prawdziwie nieobliczalne obiekty. Największe słońca wybuchają jako tzw. supernowe. Nie wchodząc w detale całego procesu, można powiedzieć, że z ogromną energią odrzucają one zewnętrzne warstwy powierzchni i świecą wtedy jaśniej niż niejedna galaktyka. Gdy do wybuchu dochodzi blisko Ziemi (blisko w kosmicznej skali), eksplozja może być widoczna na niebie nawet w dzień. W przeszłości bywało tak, że na niebie pojawiały się dwa słońca. To nasze i to drugie, które było co prawda słabsze, ale wciąż wyraźnie gołym okiem widoczne.

Co tam się dzieje?

Wybuchu supernowej nie da się przewidzieć. Wiemy, gdzie znajdują się gwiazdy, które są w takiej fazie rozwoju, że mogłyby eksplodować, ale kiedy dokładnie do tego dojdzie – nie wiadomo. Może się to stać teraz albo za milion lat. Sytuacja okazuje się jeszcze trudniejsza, gdy zdamy sobie sprawę z tego, że mówimy o obiektach oddalonych od nas czasami o setki, a nawet o tysiące albo setki tysięcy lat świetlnych. A to znaczy, że obserwując je, widzimy przeszłość. Na przykład wspomniana już Betelgeza, czerwony nadolbrzym z gwiazdozbioru Oriona, znajduje się od nas w odległości 200–640 lat świetlnych. Patrząc na światło, które dociera do nas z jej powierzchni (a to jedna z najjaśniejszych gwiazd nocnego nieba), musimy mieć świadomość, że zostało ono wysłane 200–640 lat temu. Nie mamy żadnego sposobu, by sprawdzić, co teraz dzieje się na jej powierzchni. To będziemy wiedzieli za 200 lat. Albo za 640.

Dostępne jest 36% treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.