Ładne oczy masz, jak o nie dbasz?

Notował: Jarosław Dudała

GN 15/2011 |

publikacja 17.04.2011 18:55

O chorobach oczu i ich zapobieganiu mówi okulista dr Lilianna Jastrzembska.

dr Lilianna Jastrzębska fot. Roman Koszowski dr Lilianna Jastrzębska

• Czy gotowe okulary z hipermarketu mogą zaszkodzić?
– Oczywiście. Każdy z nas ma inny rozstaw źrenic. Kiedy okulary wykonuje optyk, to dba, by optyczny środek szkieł pokrywał się ze środkami źrenic. Jeśli tak nie jest, to okulary szkodzą. Poza tym, jeśli ktoś ma astygmatyzm, to okulary z hipermarketu mu nie pomogą. Przy używaniu niedopasowanych okularów może się pojawić zmęczenie oczu i bóle głowy. Rażącym błędem jest dawanie niedopasowanych okularów dzieciom. Noszenie ich przez dziecko może spowodować m.in. zeza, zapalenie spojówek. Także okulary przeciwsłoneczne ze straganów są różnej jakości. Spotkałam takie, w których obraz był zdeformowany i nieostry.

• Czy laserowy wskaźnik może uszkodzić oczy?
– Tak. Absolutnie nie wolno dawać dzieciom takich „zabawek”. Laserowy wskaźnik skierowany do wnętrza oka może spowodować oparzenie plamki żółtej, a tym samym trwale obniżyć ostrość wzroku.

• Czy komputerowe monitory LCD też szkodzą na wzrok?
– Tak, choć mniej niż te z lampą kineskopową. Długa praca przy komputerze powoduje zmęczenie i zaczerwienienie oczu. Koncentrując wzrok na ekranie komputera, rzadziej mrugamy, więc wysychają nasze rogówki. Można sobie z tym radzić, stosując krople („sztuczne łzy”, najlepiej z hialuronianem sodu) oraz robiąc co pół godziny przerwę. Patrząc po horyzont, rozluźniamy mięśnie oka, napięte podczas pracy przy komputerze. Ze względu na ryzyko pogłębienia krótkowzroczności dzieci nie powinny siedzieć przed komputerem dłużej niż godzinę dziennie.

• Czy noszenie szkieł kontaktowych to dobry pomysł?
– Obecnie produkuje się coraz lepsze soczewki kontaktowe. Ale nie każdy może ich używać. Chodzi o osoby ze skłonnościami do alergii i stanów zapalnych oczu. Noszący soczewki muszą pamiętać, że nie można nosić ich dłużej niż przewiduje producent. Większość szkieł należy zdejmować na noc. Ale poważne choroby związane z noszeniem soczewek kontaktowych pojawiają się raczej rzadko.

• A może zrobić sobie laserową korekcję wzroku?
– Lepiej nie robić tego wyłącznie ze względów estetycznych. Pomimo postępu w tej dziedzinie nie są to zabiegi całkowicie pozbawione ryzyka. Na pewno wskazaniem do takiej korekcji może być duża różnica wady wzroku między lewym a prawym okiem, a także sytuacja, gdy z różnych względów nie można nosić okularów. Wielkość wady, jaką da się tak skorygować, zależy od rodzaju zabiegu i od grubości rogówki. Za pomocą zabiegu o nazwie LASIK możemy skorygować nadwzroczność do 4 dioptrii, astygmatyzm do 5 dioptrii i krótkowzroczność do 12 dioptrii, w zależności od grubości rogówki.

• Czy okulary progresywne (do dali i bliży jednocześnie) są lepsze od dwuogniskowych (z „łezką”)?
– I lepsze, i droższe. Ale trzeba się do nich przyzwyczaić. Na początku często pojawia się uczucie, że wszystko wokół „pływa”. Niektórzy nie są w stanie przyzwyczaić się do takich szkieł.

• Jak sobie radzić z jęczmieniami?
– Jęczmień to zapalenie gruczołów powiekowych. Jeśli się powtarza, warto zwrócić się do okulisty, bo może to być spowodowane nieskorygowaną wadą wzroku. Nawracające jęczmienie mogą też być sygnałem, że chorujemy na cukrzycę. Warto więc iść z tym do okulisty. Czy pocieranie powieki złotą obrączką pomaga? Nie, to mit. Nie wolno też robić ciepłych, wilgotnych okładów na jęczmień, np. z rumianku. To doskonała pożywka dla rozwijających się tam bakterii. Wskazane są ciepłe, ale suche okłady (np. z gotowanego jajka, które długo utrzymuje odpowiednią temperaturę). Można też lekko masować powiekę, ale to nie zastąpi maści z antybiotykiem.

• Jak radzić sobie z zapaleniem spojówek?
– Jeśli nawraca, to warto ustalić przyczynę. Może nią być nieleczona wada wzroku lub bytująca w oku bakteria. Okulista wskaże odpowiedni sposób leczenia. Jeszcze bardziej uporczywe od nawracającego zapalenia spojówek może być zapalenie brzegów powiek. W takim przypadku jedną z przyczyn może być zaburzone wydzielanie z gruczołów łojowych i zakażenie gronkowcowe. Wówczas, oprócz maści z antybiotykiem, bardzo ważne jest wymywanie z okolic rzęs nadmiaru wydzieliny łojowej szamponami typu „no more tears” lub płynami do higieny powiek.

• Czy błyski przed oczami świadczą o czymś niebezpiecznym?
– Może to być zwiastun poważnych problemów. Jeśli nie będziemy tego kontrolować u lekarza, może się skończyć nawet utratą wzroku.

• Po czym poznać jaskrę?
– Jaskra jest podstępna. Na jej początku wielu nie wie, że już na nią choruje. Jednak objawy, które są czasem obserwowane, to częste bóle głowy, zwłaszcza po przebudzeniu, towarzyszące im nudności i wymioty lub tęczowe koła widziane wokół źródła światła. U dzieci do 2. roku życia może wystąpić jaskra wrodzona. Pierwszym objawem u niemowlęcia są duże oczy (tzw. woloocze), potem dołącza światłowstręt i łzawienie. Przy podejrzeniu jaskry należy natychmiast udać się do okulisty.

• Czy zaćma to choroba ludzi starszych?
– Niekoniecznie. Zaćma to zmętnienie soczewki oka. Może występować u dzieci już w momencie urodzenia lub rozwinąć się w pierwszych latach życia, ale najczęściej występuje w starszym wieku. Stopniowo widzi się coraz gorzej, jakby przez mgłę.

• Czy warto poczekać z operacją, aż zaćma „dojrzeje”?
– Nie. Dojrzała zaćma to trudniejsza operacja i więcej powikłań. W przypadku zaćmy wrodzonej – z uwagi na ryzyko niedowidzenia w przyszłości – należy wykonać usunięcie zaćmy możliwie jak najszybciej, ale o tym zdecyduje lekarz okulista.

• Kratka na moim żakiecie wydaje mi się jakaś krzywa. Co jest nie tak z moimi oczami?
– To może być zwyrodnienie plamki żółtej – choroba cywilizacyjna, która zdarza się coraz częściej. Łatwo ją rozpoznać, patrząc na kartkę z zeszytu w kratkę. Jeśli w centrum polu widzenia linie są zniekształcone, krzywe albo pojawia się w tym miejscu mroczek, to może świadczyć o początkowym stadium zwyrodnienia plamki żółtej. Wtedy najlepiej udać się do okulisty.

• Jak dbać o oczy małych dzieci?
– Dzieci w różnym wieku mają różne problemy okulistyczne. Wcześniaki musimy zacząć intensywnie kontrolować już w pierwszych tygodniach życia, aby nie dopuścić do rozwoju retinopatii wcześniaczej, wykluczyć jaskrę, krótkowzroczność i astygmatyzm.Jeżeli dziecko ma od urodzenia nawracające zapalenia spojówek, należy spodziewać się niedrożności kanalików łzowych i zgłosić się do okulisty. Jeśli zauważymy nawet u bardzo małego dziecka zezowanie, to warto od razu iść do okulisty. Leczenie daje tym lepsze efekty, im wcześniej jest prowadzone. Absolutnie natychmiast trzeba się udać do okulisty, jeśli zauważymy u dziecka tzw. białą źrenicę. Generalnie najlepiej zadbamy o oczy dzieci, jeśli wszelkie niepokojące objawy skonsultujemy ze specjalistą.

• Kiedy, poza wspomnianymi przypadkami, konieczna jest wizyta u okulisty?
– Kiedy pojawi się częściowe lub całkowite zaniewidzenie oka. Kiedy oko jest silnie zaczerwienione. Kiedy nagle pojawi się silny i niemijający ból oka. Kiedy pojawi się stan zapalny, obrzęk lub wydzielina ropna. Kiedy dojdzie do urazu lub poparzenia oka. W razie poparzenia (np. wapnem czy kwasem) trzeba natychmiast obficie przemywać oko (przez około 15 minut), a dopiero potem jechać do lekarza. Nie wolno oka pocierać.

• Jak często trzeba odwiedzać okulistę?
– Dzieci noszące okulary powinny odwiedzać okulistę co najmniej co pół roku. Jeśli nie noszą okularów – co rok. Osoba dorosła nosząca okulary powinna chodzić do kontroli co rok

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.