Co napisał Kopernik?

Biblioteka WSD „Hosianum” w Olsztynie posiada w swoich zbiorach inkunabuły i  starodruki z XVI w., z których korzystał Mikołaj Kopernik. Potwierdza to jego korespondencja oraz ślady lektury, które pozostawił w księgach. Aby te odkrycia mogło zobaczyć wiele osób biblioteka przygotowała wystawę „Co napisał Kopernik?”, na której prezentowane są fotografie części odręcznych notatek. Jej celem jest również wprowadzenie w świat książek z epoki wielkiego astronoma. Zaprezentowane plansze zostały opracowane przez Jarosława Korzeniewskiego.

Podczas przeglądania starych ksiąg okazało się, że w starodrukach znajdujących się w  bibliotece „Hosianum” znajdują się odręczne notatki uczynione przez Mikołaja Kopernika. – Sprawa ta jednak wcześniej nie została do końca zbadana i upubliczniona – mówi dyrektor biblioteki ks. Tomasz Garwoliński. Podkreśla, że wcześniej nie znano zamiłowań bibliofilskich Kopernika, choćby dlatego, że jego księgozbiór został zrabowany przez Szwedów w 1626 r. Okazało się jednak, że nie wszystkie książki, które czytał wielki astronom, zostały wywiezione. Kopernik sam kupował książki za pieniądze wuja bp. Łukasza Watzenrode lub też korzystał z książek będących w bibliotece biskupów w Lidzbarku Warmińskim.

– Kopernik czytając książki, pozostawiał w nich ślady. Najczęściej są to podkreślenia. Kopernik robił też schematyczny rysunek palca wskazującego. Czasami, jeśli odnajdywał błędy drukarskie, przekreślał błędne słowo i na marginesie zapisywał prawidłowe. Umieszczał także wersy dyspozycyjne, czyli wyjęte z tekstu wyrazy lub  krótkie zdania. Można również spotkać większe notatki – wyjaśnia ks. Tomasz. Dotychczas notatki odnaleziono w 10 drukach z zakresu prawa kanonicznego, filozofii i teologii. Odkryto w nich około 200 ręcznych zapisków.

Skąd wiadomo, że notatki sporządził Mikołaj Kopernik? Ich autentyczność  pochodzenia potwierdziła prof. Teresa Borawska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wcześniej badała notatki Kopernika i zna jego pismo bardzo dobrze. Niezależnie od tego zapiski zostały przebadane przez specjalistów od identyfikacji pisma w laboratorium kryminalistycznym. Bp Julian Wojtkowski podjął się odczytania i tłumaczenia zapisków Mikołaja Kopernika. – To nie jest, ponieważ jest to łacina średniowieczna. Trzeba nie tylko odczytać pismo, ale też i zrozumieć kontekst, w którym się zapiska pojawiała. Bp. Wojtkowski pracuje obecnie nad drugą księgą z dziedziny prawa kanonicznego, w której jest około stu zapisków Kopernika – mówi ks. Garwoliński.

Wystawę w Bibliotece WSD „Hosianum” na Redykajnach można oglądać do połowy listopada. Później będzie ona wypożyczana zainteresowanym placówkom oświatowym i instytucjom.