Pojawił się i znikł

Kosztowne mleko

Naukowcy z uniwersytetu w Zurychu przyczyn szukają w mózgu neandertalczyków, który, paradoksalnie, był większy od mózgu człowieka myślącego. Różnica ta pojawiała się jednak wraz z rozwojem dziecka; noworodki obu gatunków miały jeszcze mózgi tych samych rozmiarów: 400 cm3. Jednak to, co wydawałoby się przewagą, w rzeczywistości mogło stać się przyczyną przegranej. Szybki wzrost mózgu wymaga bowiem dostarczania dużych ilości białek i węglowodanów, więc karmiące matki neandertalskie potrzebowały bogatego w te składniki pożywienia. To oznacza, że przyrost populacji neandertalczyków wiązał się z większym zapotrzebowaniem na pokarm, a kobiety tego gatunku prawdopodobnie rodziły rzadziej i później. Nadejście homo sapiens automatycznie zmniejszyło ilość dostępnego pożywienia, a także obszar, na którym można by go szukać. Co z kolei jeszcze bardziej ograniczyło ilość porodów, zwiększając równocześnie śmiertelność i pociągając za sobą konieczność szukania nowych terenów łowiecko-mieszkalnych. A jedynym możliwym w tej sytuacji kierunkiem był południowy zachód. Czy jednak wszyscy przedstawiciele populacji wzięli nogi za pas i postanowili się przeprowadzić?

Odnajdywane co jakiś czas ludzkie szkielety z tamtych czasów świadczą o tym, że homo neanderthalensis i homo sapiens krzyżowali się. Nie wiadomo jednak, jak powszechne było to zjawisko i czy możliwe jest, że jeden gatunek wchłonął drugi. Smaczku sytuacji dodaje fakt, że genetycy nie potrafią ani potwierdzić takiej wersji wydarzeń, ani jej wykluczyć. Na razie w naszym genomie nie znaleziono śladów po neandertalczyku, ale bada się pochodzenie jednej z dwóch wersji genu MCPH1 (tzw. allelu +D), obecnej w genomie 70 proc. z nas. Pojawiła się ona 37 000 lat temu, właśnie w Europie, i podczas gdy tutaj stanowczo dominuje, w Afryce niezmiennie przeważa allel –D. Czas i miejsce mogą świadczyć o korzeniach neandertalskich, ale do tej pory są to jedynie domysły. Tym bardziej że wielu naukowców jest zdania, że nawet jeśli takie krzyżówki występowały częściej niż tylko sporadycznie, były one bezpłodne i szukanie ich pozostałości w naszym DNA nie ma sensu. Nawet jeśli to nie nasz urok osobisty i siła genów przyczyniły się do wymarcia człowieka neandertalskiego, początek jego końca wiąże się z wkroczeniem do Europy homo sapiens. I choć może nie do końca jest jasne, czemu tak się stało, w grze o pożywienie i terytorium to my okazaliśmy się skuteczniejsi. Dzięki temu w chwili, kiedy klimat zaczął się pogarszać, zajmowaliśmy pozycję pozwalającą nam przetrwać warunki, które ostatecznie pokonały naszych kuzynów.



Gość Niedzielny 05/2009