Zanikają dzikie rośliny i grzyby jadalne

Jak informują naukowcy z Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie (ICTA-UAB), na świecie istnieje ok. 7 tys. gatunków jadalnych roślin i 2 tys. grzybów. Choć nie mają one wysokiej wartości kalorycznej, to dla wielu lokalnych mieszkańców są cennym źródłem różnorodnych mikroskładników. To także ważny rezerwuar genetycznej różnorodności i część miejscowej kultury żywieniowej.

Eksperci z Barcelony z kolegami z Wiednia, w ramach większego projektu LICCI (Local Indicators of Climate Change Impacts) przyjrzeli się informacjom dostarczanym przez wspomniane niewielkie miejscowe społeczności korzystające z tego tupu roślin i grzybów. Daje się zauważyć wiele zmian. Obejmują one występowanie cennych gatunków, a także ich smak, wzrost, jakość i czas dojrzewania. Najczęściej (92 proc.) zgłaszano jednak spadek dostępności. "Zmiana ta okazała się jednolita w przypadku różnych gatunków roślin i stref klimatycznych. Dotyczyła głównie owoców i warzyw" - donosi współautorka badania Victoria Reyes-Garcia.

"Wyniki te jasno wskazują, że lokalne społeczności w różnych częściach świata są zaniepokojone spadkiem dostępności dzikich, jadalnych roślin i grzybów, które w wielu przypadkach są kluczowym składnikiem diety i podstawą bezpieczeństwa żywieniowego - podkreśla Christoph Schunko, główny autor pracy opublikowanej w piśmie "Global Food Security". - Dzikie rośliny jadalne nie są zwykle wystarczająco brane pod uwagę w badaniach i regulacjach, ale według naszych wyników poważne potraktowanie miejscowych społeczności może być ważne dla odwrócenia szkodliwych procesów na wczesnym etapie" - dodaje ekspert.

Za przyczyny niepokojących zmian naukowcy uznają rolnictwo, złą gospodarkę leśną, rozwój infrastruktury, intensywne zbieranie cennych gatunków, zanieczyszczenia środowiska oraz zmiany klimatu. Jednocześnie podkreślają, że działania ochronne muszą być dopasowane do danego miejsca, w tym jego specyfiki społeczno-kulturowej, mieć wielostronny charakter i uwzględniać lokalnych mieszkańców.

Inne, niedawne badanie prowadzone w ramach projektu LICCI pokazało zaskakujące informacje na temat wiedzy o jadalnych gatunkach. W czasie prowadzonych na Madagaskarze obserwacji, okazało się, że część wiedzy miejscowej ludności nabywana jest w dorosłym wieku, ale część bardzo wcześnie. "Dzieci mają rozległą wiedzę i znają inne gatunki niż dorośli. Znają one niespodziewanie wiele dzikich jadalnych roślin, co stoi w sprzeczności z naszym rozumieniem dystrybucji wiedzy w małych społecznościach" - mówi autor tego badania Vincent Porcher. Dzieci znały przy tym więcej roślin przywiezionych na ich teren, a dorośli specjalizowali się głównie w gatunkach miejscowych. To również może wynikać ze zmian zachodzących w środowisku.

Przyszłe badania powinny więc uwzględniać wiedzę także młodszego pokolenia oraz kobiet - podkreślają naukowcy.

Więcej informacji na stronach: https://www.alphagalileo.org/en-gb/Item-Display/ItemId/218123 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211912421001097?via%3Dihub

Marek Matacz