Odkrycia i wynalazki stają się coraz mniej przełomowe

Jak przypominają specjaliści z University of Minnesota w Minneapolis, nowe odkrycia i wynalazki to naturalna konsekwencja rozwoju naukowych teorii i technologicznych przemian. Działa to tak, że wcześniej zgromadzona wiedza umożliwia dalszy postęp. Zasób gromadzonej wiedzy naukowej i technicznej od dekad rośnie w sposób wykładniczy, jednak nowa analiza przedstawiona w periodyku "Nature" (DOI 10.1038/s41586-022-05543-x) wskazuje, że postęp w różnych głównych dziedzinach spowalnia.

Opracowanie powstało na bazie 25 milionów prac naukowych oraz 3,9 mln patentów z okresu sześciu dekad. Jego autorzy uwzględnili przy tym dwa rodzaje przełomów - wzbogacające obecną wiedzę, czyli wspierające status quo - oraz takie, które zastany system wiedzy burzą, kierując jej rozwój w nowe strony.

We wszystkich dyscyplinach zdolność do zaburzania status quo naukowych prac i wynalazków dramatycznie spadła. W latach 1945-2010 dla nauki spadek ten wyniósł od 91,9 do 100 proc., a dla patentów, w latach 1980-2010 - od 78,7 do 91,45 proc. Od roku 1980 spadek był mniej wyraźny dla biologii, medycyny i fizyki, a najsilniej utrzymywał się dla nauk społecznych i technologii.

Badacze uzyskali podobne wyniki w kolejnej, opartej na innych wskaźnikach analizie, która objęła dodatkowych 20 mln publikacji. Ich zdaniem spadek innowacyjności wynika z tego, że specjaliści opierają się na coraz węższych obszarach wiedzy. Naukowcy sugerują więc, że potrzebne jest dokładniejsze zrozumienie spadku liczby przełomowych dokonań oraz przemyślenie organizacji naukowych badań i prac nad nowymi technologiami.

Marek Matacz