Planety-olbrzymy mogą szkodzić życiu

Jowisz - największa planeta Układu Słonecznego, dzięki swojej potężnej grawitacji, chroni Ziemię przed różnorodnymi kosmicznymi skałami, które mogłyby uderzyć w naszą planetę i zniszczyć jej biosferę. Jednak okazuje się, że olbrzymie planety nie zawsze są tak przyjazne życiu, a wręcz mogą mu mocno szkodzić. Na łamach "Astronomical Journal" donoszą o tym astronomowie z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Riverside (USA).

Analizując niedaleki system gwiezdny - HD 141399 - odkryli, że miejscowe masywne planety prawdopodobnie wyrzucą mniejsze, przypominające Ziemię globy poza ekosferę - strefę, w której temperatura pozwala na istnienie ciekłej wody i rozwój życia.

Układ ten jest jednak trochę nietypowy - zauważają badacze. Jego cztery olbrzymie planety są dalej od macierzystej gwiazdy, niż to ma zwykle miejsce. To czyni go dobrym modelem do porównania z Układem Słonecznym, którego gazowe olbrzymy także znajdują się relatywnie daleko od Słońca. "To tak, jakby tamten układ miał cztery Jowisze działające jak kule wyburzające, wyrzucające wszystko ze swojego miejsca" - wyjaśnia autor badania, Stephen Kane.

W przeprowadzonych symulacjach naukowcy sprawdzili, czy Ziemia byłaby w stanie utrzymać się na swojej pozycji, gdyby znajdowała się w badanym systemie. "Odpowiedź brzmi 'tak', ale jest to bardzo mało prawdopodobne. Istnieje tylko kilka obszarów, z których przyciąganie grawitacyjne olbrzymów nie wyrzuciłoby skalistych planet z ich orbit i nie przemieściłoby ich daleko poza ekosferę" - mówi prof. Kane.

W drugiej publikacji naukowcy opisują inny system - oznaczony GJ 357, oddalony o 30 lat świetlnych od Ziemi. Pokazują, że planeta o prawdopodobnej masie 10 mas Ziemi, umiejscowiona tym razem właśnie w ekosferze, praktycznie też uniemożliwia istnienie w tej strefie planet skalistych, na których mogłoby rozwinąć się życie. Takie planety ewentualnie mogłyby znajdować się w sprzyjającym życiu obszarze, ale miałyby silnie eliptyczne orbity, a to nie jest dobra wiadomość. "Innymi słowy, orbity te byłyby przyczyną szalonego klimatu na takich planetach" - mówi prof. Kane.

"Nasza publikacja to więc ostrzeżenie. Kiedy znajdujemy planety położone w ekosferze, nie powinniśmy zakładać, że życie ma szansę się na nich rozwinąć" - dodaje.

Więcej informacji w artykułach źródłowych (http://dx.doi.org/10.3847/1538-3881/acfb01 oraz https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-3881/acff5a). (PAP)

Marek Matacz

mat/