Pytania bez odpowiedzi

Kosmolog, oczywiście, szuka najpierw odpowiedzi na zasadę antropiczną w ogólnej teorii fizycznej wyjaśniającej wszystkie wartości. Nie istnieje jeszcze taka teoria. Następnie chcemy wyjaśnić dokładne dopasowanie za pomocą statystyki. Czysty przypadek jest wykluczony, ponieważ prawdopodobieństwo jego wystąpienia jest nie do przyjęcia przez naukę. Argument statystyczny skłania nas do przyjęcia koncepcji wielu wszechświatów istniejących równocześnie lub po kolei. Każdy z tych wszechświatów posiadałby własne zestawy stałych fizycznych i praw natury. Gdyby liczba tych wszechświatów była wystarczająco duża, nawet nieskończona, wówczas prawdopodobieństwo wystąpienia takiego wszechświata jak nasz byłoby możliwe do przyjęcia. Niestety, żadna z koncepcji wielu wszechświatów nie wyjaśnia wszystkiego ze względu na brak danych lub niesprawdzalność. Sprawdzalność jest ważnym i nieodłącznym kryterium ważności naukowej. W teorii wielu istniejących jednocześnie wszechświatów, odległości pomiędzy nimi są większe niż droga pokonana przez światło w ciągu całego wieku Wszechświata i jest niesprawdzalna ze względu na niemożność komunikacji. W hipotezie wielu wszechświatów istniejących po kolei trudno byłoby znaleźć jakiekolwiek dane potwierdzające istnienie wszechświata przed Wielkim Wybuchem.

Czy istnieje jakieś ukierunkowanie na życie we Wszechświecie? Czy Wszechświat miał początek? Czy będzie miał koniec? Wszystkie tego typu pytania pozostają bez odpowiedzi i nieuchronnie wykraczają poza nauki przyrodnicze w stronę filozoficznej i religijnej interpretacji wyników nauk przyrodniczych. Ponadto musimy jeszcze przeciwstawić się powracającej pokusie wciągania Boga w luki naszej wiedzy, aby próbować zastąpić naszą ignorancję przyrodniczą przez pewną konstrukcję teologiczną i filozoficzną nie mającą racjonalnych podstaw. Pasja poznawcza nie może prowadzić nas do niepożądanego pomylenia wiedzy naukowej z wiedzą religijną ani żadnym innym rodzajem wiedzy.

Z drugiej strony, uczciwa ocena wniosków nauk przyrodniczych może sprzyjać myśleniu transcendentalnemu. Piękno, jak widzieliśmy, jest jednym z kryteriów oceny teorii naukowej. Piękno jednak objawia się nam na wiele sposobów: poprzez symetrię, prostotę i uniwersalność teorii matematycznej, poprzez uśmiech Mony Lisy i powiązane ze sobą barwy tęczy. Piękno w każdym z tych indywidualnych przypadków nie jest wyczerpane ani całkowicie zagarnięte przez inne. Piękna uśmiechu Mony Lisy nie można wyjaśnić wzorami matematycznymi. Piękno tęczy nie zostaje wyczerpane przez analizę załamania i odbicia światła na kroplach wody. Musimy więc, wśród kryteriów oceny prawdziwej wartości wyników w każdej z wymienionych dziedzin, umieścić zdolność unifikacji objaśnienia.