Gdy świat zmienia kolory

"Bardzo wiele chorób prowadzi do zaburzeń widzenia barwnego, więc takiej sytuacji nie należy lekceważyć" - powiedziała PAP dr hab. Dorota Pojda-Wilczek z Uniwersyteckiego Centrum Okulistyki i Onkologii w Katowicach.

"Jeżeli ktoś zauważy, że szczególnie jednym okiem widzi trochę ciemniej, mniej kontrastowo, że kolory - szczególnie czerwony - staje się bury, przestaje być wyraźny, powinien jak najszybciej się skontaktować z okulistą, bo może to być pierwszy objaw zapalenia nerwu wzrokowego lub chorób plamki siatkówki. Traktujemy to od razu bardzo poważnie" - dodała.

Zaburzenie widzenia barw towarzyszy też chorobom plamki, ponieważ w niej właśnie jest największe zagęszczenie czopków, dzięki którym odbieramy kolor. "Ponieważ ta choroba przede wszystkim upośledza ostrość wzroku, to pacjenci głównie skarżą się jednak, że źle widzą, a nie, że źle widzą barwy" - zaznaczyła doc. Pojda-Wilczek.

Zdolność widzenia barw można też utracić w wyniku urazu mózgu, nawet, jeśli narząd wzroku nie został uszkodzony. "Sprawa widzenia kolorów zaczyna się w siatkówce, ale tak naprawdę realizuje się na poziomie mózgu. To dzieje się na bardzo wielu poziomach. Nawet ci, którzy nie mają daltonizmu, widzą świat w różnych tonacjach, w zależności od indywidualnej konfiguracji elementów światłoczułych w siatkówce i zdolności mózgu. Różnice w widzeniu barwnym bardzo pięknie przedstawiają nam artyści plastycy. Tonacje w malowanych przez nich obrazach zmieniają się w zależności od tego, w jakim byli wieku, czy mieli zaćmę, czy mieli jakieś choroby siatkówki - to wszystko zmienia ich percepcję barwną" - mówiła okulistka.

Czasowych zaburzeń w widzeniu kolorów można też doznać w efekcie przedawkowania pewnych leków oraz zażywania substancji odurzających.

W przypadku wrodzonych zaburzeń widzenia kolorów o podłożu genetycznym są one zazwyczaj symetryczne i nie postępują. Ich podłożem jest defekt genetyczny, dziedziczony w sprzężeniu z płcią.

"Dotyka głównie mężczyzn, bo mają jeden chromosom X, w którym jest recesywna cecha odpowiedzialna za zaburzenie widzenia barw. Kobiety mają dwa chromosomy X i muszą mieć pecha, żeby dostać akurat dwie recesywne cechy" - wyjaśniła doc. Pojda-Wilczek.

Osoby z takim defektem mają zaburzenia czynności tych fotoreceptorów - elementów siatkówki, które są czułe na barwy. Istnieją one w trzech podstawowych grupach - czerwonej, zielonej i niebieskiej. Zaburzenia widzenia barw mogą selektywnie dotyczyć braku widzenia lub gorszego postrzegania każdej z tych barw.

"Moi pacjenci, którzy nie widzą barw na różnych poziomach, nie określają tego, jako bardzo duży problem. To staje się problemem u ludzi, którzy cierpią na całkowity brak widzenia barw, tzw. achromatopsję. W ich siatkówce w ogóle nie ma czopków, czyli elementów, które widzą kolory, i to wiąże się również z niską ostrością wzroku, ponieważ te elementy są nam potrzebne dla dobrego widzenia" - dodała.

Zaburzenia w widzeniu kolorów są przeszkodą dla wykonywania niektórych zawodów, ale nie uniemożliwiają uzyskania prawa jazdy kategorii B.