Tajemnice sakkaryjskich grobowców

Ich wiek, jak ustalili archeolodzy, jest różny, za to sama nekropola powstała mniej więcej 4 300 lat temu i, stając się główną nekropolią starożytnego Memfis, służyła za miejsce pochówków przez ponad trzy tysiąclecia. Jej nazwa wywodzi się przypuszczalnie od imienia lokalnego boga - Sokarisa. Najwcześniejszym królem, który pozostawił tu swoje ślady, jest Narmer, władca I dynastii, ale nie odnaleziono miejsca jego pochówku, a jedynie kamienną misę noszącą jego imię. Natomiast pierwsze budowane w Sakkarze piramidy królewskie pochodzą z III dynastii (ok. 2686-2613 p.n.e.), ostatnie – z XIII (ok. 1786-1633 p.n.e.). Równocześnie, od I dynastii począwszy a skończywszy na XXX, w obrębie Sakkary wznoszono bardzo liczne mastaby, typowe grobowce egipskich notabli, a w czasach Nowego Państwa również podziemne, kute w skale grobowce oraz sanktuaria.

Coraz to nowe odkrycia

Już kilka miesięcy temu zespół archeologów kierowany przez Zali Hawassa, sekretarza generalnego Egipskiej Służby Starożytności, ogłosił odkrycie dwóch nowych grobowców leżących na cmentarzysku pod sakkaryjskimi piaskami. Jeden z nich należał do mężczyzny imieniem Iya-maat, któremu zostało powierzone przewodzenie misji mającej na celu pozyskanie materiałów do budowy piramidy ostatniego władcy V dynastii - Unisa (panował ok. 2353-2323 r. p.n.e). Ta, choć wiele mniejsza i gorzej zachowana od dominującej nad Sakkarą piramidy Dżesera, jest miejscem jednego z ważniejszych odkryć archeologicznych. W niej bowiem po raz pierwszy umieszczono tzw. Teksty Piramid – hieroglificzne inskrypcje magiczno-religijne mające zapewnić spokój duszy faraona. Drugi odnaleziony grobowiec należał do kobiety z V dynastii, Thinh - „głowy wszystkich śpiewaczek”.

Kolejnym odkryciem jest mastaba wybudowana dla mężczyzny o imieniu Sennedjem w czasach VI dynastii, czyli ok. 2345-2181 r. p.n.e. I to ona właśnie, po upływie kilku miesięcy, przyniosła nowe rewelacje. Bowiem za umieszczoną w niej kaplicą, zawierającą tzw. ślepe wrota, został wykopany głęboki na 11 metrów szyb. Kończy się on wykutą w skale płaskowyżu sporą komorą grobową. Wiele lat później, w czasach XXVI dynastii (saickiej; ok. 663-525 r. p.n.e.) wykopano jeszcze drugi, podobny szyb; prowadzi on do tej samej komory grobowej, ale prosto z kaplicy.

I w komorze tej odnaleziono właśnie około 30 mumii pochowanych tam podczas panowania XXVI dynastii, czyli zmarłych przed ponad dwoma i pół tysiącami lat. Znajdują się one w pięciu niszach o wysokości mniej więcej metra. Trzy z nich zostały wyryte we wschodniej ścianie komory grobowej, a dwie w północnej. Co prawda większość mumii zniszczała przez wieki stając się niczym więcej niż zwykłymi szkieletami tworzącymi gmatwaninę ludzkich czaszek i kości, ale równocześnie w jednej ze wschodnich nisz w starannej linii leżą cztery ciała, na głowach których znajdują się zmumifikowane pozostałości psów, prawdopodobnie ulubionych zwierzaków ich właścicieli.

Jednak największa niespodzianka znajdowała się nieco niżej – otóż na podłodze grobowca znaleziono dwa sarkofagi: wapienny i drewniany. Drugi z nich należał do mężczyzny o imieniu Padi-heri będącego synem Djehuty-sesh-nub’a i wnukiem Iru-ru. W środku znajduje się jego mumia, ale sam sarkofag został niestety ograbiony jeszcze przez starożytnych rabusiów. Za to pierwszy, wapienny, to nie lada gratka. Jest nienaruszony! Archeolodzy mieli nadzieję, że może pochodzić nawet z czasów V bądź VI dynastii; w dniu jego otwarcia w tej niedużej krypcie zebrała się prasa z całego świata. Po odsunięciu pokrywy oczom świadków ukazała się jednak mumia obandażowana w sposób typowy dla XXVI dynastii. Choć sarkofag okazał się być wiele młodszy niż podejrzewano, pozostaje rzadkim odkryciem ze względu na to, że nigdy wcześniej nie był otwarty i obrabowany. W poznaniu dokładnej jego zawartości, na którą składają się prawdopodobnie między innymi talizmany mające chronić zmarłego w jego podróży pozagrobowej, pomoże archeologom tomografia komputerowa. Być może uda się również ustalić stan zdrowia Egipcjanina i jego ogólną kondycję fizyczną.