Naukowcy zbadali częstość spożywania alkoholu przez zwierzęta

"Odchodzimy od antropocentrycznego poglądu, że etanol jest czymś, czego używają ludzie" - powiedziała ekolog behawioralna i starsza autorka Kimberley Hockings z University of Exeter. "Jest znacznie bardziej powszechny w świecie przyrody, niż wcześniej sądziliśmy, a większość zwierząt, które jedzą słodkie owoce, będzie narażona na pewien poziom etanolu" - dodała.

Co najmniej od czasów Charlesa Darwina wiele jest anegdotycznych doniesień o dzikich zwierzętach - słoniach, małpach, świniach, jeżach, nietoperzach, kurach, jemiołuszkach, szpakach, papugach, wronach, muszkach owocowych - zachowujących się "jak pijane" po zjedzeniu sfermentowanych owoców. W Internecie są setki filmików przedstawiających ptaki dobierające się do niedopitych drinków. Jednak na ogół przyjmowano, że spożycie etanolu przez gatunki inne niż człowiek (na przykład 55 gatunków ptaków) jest rzadkie i przypadkowe.

Ekolodzy kwestionują ten pogląd w najnowszym przeglądzie na łamach "Trends in Ecology & Evolution" (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169534724002404), ponieważ etanol występuje naturalnie w niemal każdym ekosystemie i prawdopodobnie jest regularnie spożywany przez większość zwierząt żywiących się owocami i nektarem.

Po raz pierwszy etanol rozpowszechnił się około 100 milionów lat temu, gdy kwitnące rośliny zaczęły produkować słodki nektar i owoce, które mogły być fermentowane przez drożdże. Obecnie alkohol etylowy jest naturalnie obecny w niemal każdym ekosystemie, choć jego stężenie jest wyższe a produkcja odbywa się przez cały rok w niższych szerokościach geograficznych i wilgotnych środowiskach tropikalnych, podczas gdy w klimacie umiarkowanym jest bardziej ograniczona. Zazwyczaj naturalnie fermentowane owoce osiągają jedynie 1-2 proc. alkoholu objętościowo (ABV), ale w przejrzałych owocach palmy w Panamie stwierdzono stężenia sięgające nawet 10,2 proc. ABV.

Zwierzęta posiadały geny pozwalające rozkładać etanol, zanim jeszcze drożdże zaczęły go produkować, ale istnieją dowody na to, że ewolucja dostosowała tę zdolność do ssaków i ptaków, które spożywają owoce i nektar. Zwłaszcza naczelne i ryjkowce przystosowały się do wydajnego metabolizowania etanolu.

"Z ekologicznego punktu widzenia nie jest korzystne, aby być pijanym, wspinając się po drzewach lub będąc otoczonym przez drapieżniki w nocy - to przepis na to, aby nie przekazać swoich genów dalej" - powiedział ekolog molekularny i starszy autor Matthew Carrigan z College of Central Florida. "To przeciwieństwo ludzi, którzy chcą się upić, ale tak naprawdę nie chcą kalorii - z perspektywy nie-człowieka, zwierzęta chcą kalorii, ale nie upojenia" - opisał.

Nie jest jasne, czy zwierzęta celowo spożywają etanol dla samego etanolu. Potrzeba więcej badań, aby zrozumieć jego wpływ na fizjologię i ewolucję zwierząt. Jednak naukowcy twierdzą, że spożycie etanolu może przynieść wiele korzyści dzikim zwierzętom. Przede wszystkim jest źródłem kalorii, a związki zapachowe wytwarzane podczas fermentacji mogą kierować zwierzęta do źródeł pożywienia, chociaż naukowcy twierdzą, że mało prawdopodobne jest, aby zwierzęta mogły wykryć sam etanol. Etanol może mieć również właściwości lecznicze: muszki owocówki celowo składają jaja w substancjach zawierających etanol, który chroni ich jaja przed pasożytami, a larwy muszek owocówek zwiększają spożycie etanolu, gdy pasożytują na nich osy.

"Jeśli chodzi o aspekt poznawczy, wysunięto idee, że etanol może aktywować układ endorfin i dopaminy, co prowadzi do uczucia relaksu, które może dawać korzyści pod względem socjalizacji" - wskazała ekolog behawioralna i pierwsza autorka Anna Bowland z University of Exeter. "Aby to sprawdzić, naprawdę musielibyśmy wiedzieć, czy etanol wywołuje reakcję fizjologiczną u dzikich zwierząt" - zaznaczyła.

Ponieważ wciąż wiele jest nierozwiązanych pytań dotyczących znaczenia spożycia etanolu dla dzikich zwierząt, w swoich przyszłych badaniach zespół planuje zbadać behawioralne i społeczne implikacje spożycia etanolu u naczelnych oraz dokładniej zbadać enzymy zaangażowane w metabolizm alkoholu.

Paweł Wernicki