W Krakowie otwarte zostało Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego "Solaris".
Synchrotron to urządzenie najnowszej technologii, będące akceleratorem elektronów i służce do wytwarzania promieniowania elektromagnetycznego, od podczerwieni do promieniowania rentgenowskiego. To promieniowanie umożliwi prowadzenie wielu badań i wykonanie analiz, których nie da się przeprowadzić, stosując inne źródła promieniowania elektromagnetycznego.
Na świecie działało do tej pory ok. 60 synchrotronów (najwięcej w Japonii i USA), z czego 10 w Europie Zachodniej. Kolejny uruchomiono właśnie w Krakowie, na terenie Kampusu 600-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wykorzystanie promieniowania synchrotronowego umożliwiło naukowcom w różnych zakątkach globu ziemskiego stworzenie przełomowych metod diagnostycznych w medycynie i archeologii. Za jego pomocą poznano np. zawartość starożytnych egipskich kosmetyków, a także skład materiałów użytych przez starożytnych Rzymian do budowy akweduktu Hadriana w Tunezji, dzięki czemu przy jego renowacji można było użyć lepszych metod.
Z badań synchrotronowych korzystają także firmy farmaceutyczne oraz laboratoria kryminalistyczne. To czułe urządzenie potrafi zidentyfikować śladowe ilości trucizny. W ten sposób wyjaśniono np. przyczynę śmierci Ludwiga van Beethovena. Uczeni zbadali za jego pomocą sześć włosów kompozytora i ustalili, że zmarł na skutek zatrucia ołowiem.
Jak przekonują władze UJ, powstanie synchrotronu w Krakowie to otwarcie nowych horyzontów dla polskiej nauki, które zostaną dobrze wykorzystane przez naukowców i przemysł.
- Nazwa "Solaris" dla pierwszego polskiego synchrotronu została zaczerpnięta z tytułu powieści science fiction Stanisława Lema. Teraz wkraczamy jednak w obszar real science - mówił prof. Marek Stankiewicz, dyrektor Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego.
Jak tłumaczy, synchrotron to latarka, mikroskop i skalpel w jednym. - To także wyjątkowe źródło unikatowego światła, którego właściwości pozwalają zajrzeć w głąb materii. Elektrony rozpędzone do prędkości bliskiej prędkości światła pędzą w próżni (w ciągu sekundy obiegają 3 miliony razy 96-metrowy obwód pierścienia synchrotronu), a ich trajektoria zakrzywiana jest przez pole elektromagnetyczne wytwarzane przez potężne elektromagnesy. Dzięki temu emitują one promieniowanie elektromagnetyczne, czyli światło, którego właściwości są wykorzystywane w fizyce, chemii, biologii, medycynie, farmacji, archeologii, paleontologii, historii sztuki, inżynierii materiałowej i nanotechnologii. To takie małe słońce na ziemi - opowiada.
- Sądzę, że będzie można starać się o powstanie ogromnych naukowych struktur paneuropejskich. Naukowcy rozpoczną tu badania, na których efekty czeka się rok lub kilka lat. To jest droga do Nobla - zauważa z kolei prof. dr hab. med. Wojciech Nowak, rektor UJ.
"Solaris" jest jedynym takim ośrodkiem w Europie Środkowo-Wschodniej, a współpracą z nim interesują się już naukowcy z krajów sąsiednich, którzy dotąd badania przy użyciu synchrotronu musieli realizować w Europie Zachodniej, USA i na Dalekim Wschodzie.
Synchrotron ma działać całą dobę. Maszyna umożliwi prowadzenie badań kilkunastu grupom w tym samym czasie. Pierwsze badania mają dotyczyć własności samych próbek promieniowania. Następne będą prowadzone z zakresu materiałoznawstwa, biochemii i farmakologii. Kolejne projekty badawcze będzie opiniował komitet programowy.
Koszt budowy "Solarisu" wyniósł prawie 200 mln zł. Projekt finansowany jest z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.
aktualna ocena | |
głosujących | |
Ocena |
bardzo słabe |
słabe |
średnie |
dobre |
super |
Badania puszkowanych łososi pomogły ocenić zmiany stanu mórz w ciągu 40 lat
A potem zdziwienie że coraz częściej pojawiają się zdrowotne problemy.
Splątane znaczy jakoś połączone niezależnie od dzielącej je odległości.
Badacze kolejny raz obalili wyniki uzyskane pod koniec lat 80. metodą radiowęglową.
Plamy krwi na Całunie zachowują czerwoną barwę. Naukowcy podjęli próbę wyjaśnienia tego fenomenu.