Na tropie średniowiecznych siedzib rycerzy

Na terenie Górnego Śląska, w tym w okolicach Gliwic, znanych jest kilkadziesiąt kopców ziemnych, zwanych przez archeologów grodziskami stożkowatymi. Uznaje się je za relikty wieżowych siedzib, budowanych przez przedstawicieli miejscowego rycerstwa w okresie od XIII do XV wieku.

W 2015 r. z funduszy Muzeum w Gliwicach przeprowadzono badania nieinwazyjne na kopcach położonych w Pniowie i Starych Tarnowicach. W pracach tych zastosowano najnowsze techniki badawcze używane współcześnie w archeologii - wykorzystano m.in. urządzenie zwane magnetometrem. Umożliwia ono wykrywanie pod powierzchnią ziemi anomalii magnetycznych, które utożsamiać można z istnieniem obiektów archeologicznych, np. jam czy konstrukcji architektonicznych.

Taki rodzaj prac często pozwala na rozpoznanie stanowisk archeologicznych jeszcze przed planowymi wykopaliskami. Dzięki nim możliwe jest bardziej precyzyjne rozmieszczenie wykopów już podczas samych prac ziemnych, a co za tym idzie - dokładniejsze poznanie badanych obiektów.

"Natrafiliśmy na liczne anomalie, które są pozostałościami wież rycerskich. Oprócz nich możemy się spodziewać pozostałości obwałowań, tj. fosy, palisady, ale także innych tzw. warstw kulturowych związanych z użytkowaniem wież, zawierających zapewne umożliwiające nam datowanie tych obiektów fragmenty naczyń, broni, narzędzi codziennego użytku. Dzięki tym badaniom nieinwazyjnym wiemy dokładnie, gdzie szukać, gdzie prowadzić wykopaliska" - powiedział PAP archeolog Radosław Zdaniewicz z Muzeum w Gliwicach.

Gliwiccy archeolodzy złożyli wniosek o fundusze na badania wykopaliskowe do wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Jak wyjaśnił Radosław Zdaniewicz, w średniowieczu drewniane wieże były najpowszechniejszym miejscem zamieszkania rycerzy i ich rodzin, a także pozwalały na kontrolę i sprawne zarządzanie dobrami ziemskimi. "Rycerze dostawali od księcia ziemię, na której mogli wybudować swoją siedzibę. W zamian musieli stawiać się na każde wezwanie księcia. Niestety, niewiele wiemy o rycerzach, którzy mogli mieszkać na dzisiejszej Ziemi Gliwickiej. Z dokumentów dotyczących badanych przez nas obiektów znamy tylko imię Piotra de Tarnowitz, który mieszkał właśnie w Tarnowicach" - mówił archeolog.

Od końca XV stulecia, często na tych samych kopcach wznoszono również drewniane dwory szlacheckie, zastępując nimi średniowieczne wieże mieszkalne.

Pierwsze badania weryfikacyjne grodzisk stożkowych w okolicach Gliwic przeprowadzono jeszcze w 1970 r. Kolejne prace prowadzone przez archeologów z Muzeum w Gliwicach, m.in. w Kozłowie przybliżyły wygląd części z tych obiektów, a zabytki odkryte w ich zawaliskach pozwoliły na próbę odtworzenia życia codziennego ich mieszkańców. Naukowcy mają nadzieję na kolejne ciekawe odkrycia dzięki badaniom w Pniowie i Starych Tarnowicach. (PAP)

lun/ agz/