Fragmenty celtyckich naczyń ceramicznych odkryli archeolodzy w czasie pierwszych wykopalisk wewnątrz rotundy w Cieszynie (woj. śląskie) - najlepiej zachowanej średniowiecznej konstrukcji tego typu na terenie Polski, której wizerunek jest obecny na banknocie 20-złotowym.
W ostatnich latach archeolodzy badali zewnętrzne mury rotundy, gdzie natknęli się m.in. na przypory, o których istnieniu wcześniej nie wiedziano. Teraz naukowcy sprawdzali, w jakim stanie zachowane są fundamenty. Z sierpniowych badań wynika, że fundamenty po wewnętrznej stronie zabytkowej konstrukcji zachowały się w bardzo dobrym stanie - budowniczowie wkopali je ponad 2 m w głąb ziemi. Tworzą je nieregularne otoczaki, które zalano wapienną zaprawą.
Według lokalnej tradycji rotunda stoi w miejscu pogańskiej świątyni wzniesionej na cześć Marzanny - słowiańskiej bogini symbolizującej zimę i śmierć. Wciąż jednak brakuje dowodów, które by za tym przemawiały. Podczas najnowszych wykopalisk tuż pod posadzką świątyni, zamiast na relikty pogańskiego kultu - archeolodzy natknęli się natomiast na fragmenty pradziejowych naczyń ceramicznych.
"Pozostawili je po sobie Celtowie, którzy żyli na tym terenie na przełomie er, czyli ponad tysiąc lat przed wzniesieniem rotundy" - opowiada PAP Zofia Jagosz-Zarzycka z Muzeum Śląska Cieszyńskiego, która wykopaliska w średniowiecznej świątyni prowadziła wraz z dr hab. Teresą Rodzińską-Chorąży z Instytutu Historii Sztuki UJ.
Na Górze Zamkowej podobne zabytki znajdowane były już wcześniej (osada celtycka zajmowała dużą powierzchnię).
Zaskoczeniem było odkrycie ponad 1,5 m betonowych fundamentów pod kolumny i półkolumny, które wspierają emporę. "Konserwatorzy działający w rotundzie w latach 50. ubiegłego wieku bezpowrotnie zniszczyli romańskie mury. Co gorsza po swoich działaniach wewnątrz zabytku nie pozostawili żadnej dokumentacji" - zauważa Jagosz-Zarzycka.
Naukowcy liczą na to, że tegoroczne, pierwsze w historii tego zabytkowego obiektu badania wykopaliskowe pomogą ustalić, kiedy właściwie rotunda została zbudowana. W tym celu pobrali z zaprawy specjalistyczne próbki, które zostaną poddane datowaniu radiowęglowemu.
Długi czas sądzono, że rotunda powstała w 1 poł. XI wieku. Z nowych badań wynika, że jej budowę należy jednak wiązać z okresem istnienia kasztelanii na Górze Zamkowej około połowy XII wieku. Góra, na której znajduje się rotunda, była zasiedlona już od 1 poł. I tysiąclecia p.n.e. przez społeczność kultury łużyckiej, a później przez Celtów, a po nich częściowo - Germanów. Po kilkusetletniej przerwie pojawili się tam Słowianie.
Cieszyńska rotunda uznawana jest za jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych średniowiecznych zabytków polskiego dziedzictwa. Pełniła funkcję kaplicy grodowej, a w późniejszym okresie - zamkowej, a także siedziby administracji kościelnej kasztelani cieszyńskiej. Wzniesiono ją z ciosów wapiennych na planie kolistym. Jej wizerunek znajduje się na banknocie 20-złotowym.
Szymon Zdziebłowski
W ciągu miesięcy całkowicie się rozkłada, nie tworząc nawet mikrocząstek.
Badacze kolejny raz obalili wyniki uzyskane pod koniec lat 80. metodą radiowęglową.
Plamy krwi na Całunie zachowują czerwoną barwę. Naukowcy podjęli próbę wyjaśnienia tego fenomenu.