Petroglify z wielbłądami jako drogowskazy do pustynnych źródeł wody

Monumentalne petroglify, wykonane przed ponad 12 tysiącami lat, odkryli archeolodzy na pustyni w Arabii Saudyjskiej. Przedstawiające m.in. wielbłądy i gazele, umieszczane w widocznych miejscach, np. wysokich klifach, mogły pełnić rolę drogowskazów wskazujących źródła wody na pustyni.

Ponad 60 dzieł sztuki naskalnej, składających się ze 176 rytów, odkryto na Pustyni Czerwonej, określanej jako Wielki Nefud, położonej w północnej Arabii Saudyjskiej. Naukowcy zidentyfikowali je w trzech wcześniej niebadanych lokalizacjach - Jebel Arnaan, Jebel Mleiha i Jebel Misma, na południowym skraju pustyni.

W prace zaangażowani byli badacze z Instytutu Geoantropologii Maxa Plancka, KAUST (King Abdullah University of Science and Technology), University College London, Griffith University. Zespołem kierowała Heritage Commission (Komisja ds. Dziedzictwa) saudyjskiego Ministerstwa Kultury, a odkryć dokonano w ramach projektu Green Arabia. Wyniki badań opublikowało pismo Nature Communications (DOI 10.1038/s41467-025-63417-y).

Petroglify przedstawiające głównie wielbłądy, koziorożce alpejskie, koniowate, gazele i tury, obejmują 130 figur naturalnej wielkości, przy czym niektóre mają nawet 3 metry długości i ponad 2 metry wysokości.

Datowania wskazują, że powstały między 12,8 a 11,4 tys. lat temu. To czas, kiedy w regionie po okresie ekstremalnej suszy ponownie pojawiły się sezonowe zbiorniki wodne. Umożliwiały one wczesnym grupom ludzkim ekspansję w głąb pustyni i dawały szansę na przetrwanie.

- Te ogromne ryty były sposobem zamanifestowania obecności na tym terenie i wyrazem tożsamości kulturowej - powiedziała główna autorka, dr Maria Guagnin z Instytutu Geoantropologii Maxa Plancka.

W przeciwieństwie do znanych już stanowisk, na których dzieła naskalne znajdowano ukryte np. w szczelinach skalnych - te z Jebel Mleiha i Jebel Arnaan wyryto na ścianach klifów, sięgających nawet 39 metrów. Petroglify te umieszczono w miejscach, które wizualnie dominowały w krajobrazie. Wykonanie jednego z nich wymagało wspinaczki i pracy na niebezpiecznych, wąskich półkach skalnych.

Współautorka badania z Instytutu Archeologii University College London, dr Ceri Shipton, wyjaśniła, że ryty naskalne wskazywały źródła wody i szlaki, którymi przemieszczali się ludzie.- Ta unikalna forma symbolicznej ekspresji należy do przedstawicieli kultury przystosowanej do życia w wymagającym, suchym środowisku - stwierdził dr Faisal Al-Jibreen z komisji dziedzictwa kulturowego Ministerstwa Kultury Arabii Saudyjskiej.

- Interdyscyplinarny projekt wypełnia lukę w zapisie archeologicznym północnej Arabii między okresem maksimum ostatniego zlodowacenia (Last Glacial Maximum - LGM) a holocenem, rzucając światło na odporność i innowacyjność wczesnych społeczności pustynnych - dodał Michael Petraglia, kierujący projektem Green Arabia.