Polka na czele CERNu

Prof. Agnieszka Zalewska jest specjalistką w dziedzinie fizyki wysokich energii, badaczką neutrin i ciemnej materii. Od 2010 r. była naukowym przedstawicielem Polski w Radzie CERN.

Jej kandydaturę na przewodniczącą Rady Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN pod Genewą - największego na świecie laboratorium fizyki cząstek - zgłosiły wspólnie Polska, Belgia, Węgry i Czechy.

Rada CERN ponosi ostateczną odpowiedzialność za wszystkie ważne decyzje dotyczące organizacji i jej działalności. Jak wyjaśnił w rozmowie z PAP polski przedstawiciel biura prasowego CERN, Paweł Brueckman de Renstrom z IFJ PAN, Rada CERN pełni w organizacji taką funkcję, jak w kraju parlament czy też w firmie rada nadzorcza. To Rada CERN zatwierdza budżet i duże projekt naukowe realizowane w CERN. Odpowiada też za europejską strategię dla fizyki cząstek.

Każdy z 20 krajów, które należą do CERN, ma w Radzie dwóch oficjalnych delegatów, z których jeden reprezentuje administrację swojego rządu, a drugi - interesy naukowe swojego kraju. Każdy kraj członkowski ma jeden głos w Radzie, a podjęcie decyzji wymaga większości głosów.

Z kolei Przewodniczący Rady CERN - a taką funkcję pełnić będzie prof. Zalewska - decyduje o obradach Rady i reprezentuje organizację. Paweł Brueckman de Renstrom wyjaśnił, że to jakby odpowiednik marszałka Sejmu, czy dyrektora rady nadzorczej. Rada CERN wybiera przewodniczącego na 1 rok, ale po tym czasie może go wybrać ponownie, jednak nie więcej niż 2 razy z rzędu. Od 2010 r. funkcję Przewodniczącego Rady pełnił Francuz Michel Spiro.

Prof. Agnieszka Zalewska była wśród czworga kandydatów ubiegających się o stanowisko Przewodniczącego Rady CERN. Oprócz niej kandydował też prof. Roberto Petronzio, fizyk z Uniwersytetu Rzymskiego Tor Vergata, zgłoszony przez Włochy. Inny z kandydatów, prof. Jos Engelen, zgłoszony przez delegację duńską i brytyjską, był w przeszłości m.in. dyrektorem naukowym CERN, obecnie stoi na czele holenderskiej organizacji badań naukowych (Netherlands Organization for Scientific Research). Z kolei dr Bjorn Jacobson, kandydat zgłoszony przez Norwegię, jest doradcą Norweskiej Rady ds. Badań Naukowych. W sierpniu kandydaci przedstawili swój plan rozwoju CERN i realizowanych tam badań.

Istniejący od 1954 r. ośrodek badawczy CERN był pierwszą wspólną europejską inicjatywą, która stała się wzorem we współpracy międzynarodowej. Do CERN należy dziś 20 europejskich państw. W laboratoryjnym kompleksie na granicy Francji i Szwajcarii pracuje ponad osiem tysięcy naukowców, techników, inżynierów i pracowników administracji, reprezentują 80 różnych narodowości. Wśród nich jest ponad 230 naukowców i inżynierów z Polski. Tylko w uruchomieniu Wielkiego Zderzacza Hadronów w ciągu ostatnich kilku lat uczestniczyło ponad stu Polaków. Do największych osiągnięć CERN należy m.in. odkrycie prądów neutralnych czy wynalezienie stron www. 4 lipca 2012 roku uczeni z ośrodka pod Genewą ogłosili kolejny naukowy przełom - zidentyfikowali nową cząstkę elementarną, która może być poszukiwaną od lat cząstką Higgsa.

Pełne członkostwo w CERN Polska uzyskała w 1991 r. Była to pierwsza zachodnia organizacja międzynarodowa, która po zmianach politycznych w Europie przyjęła Polskę do grona swych członków.