Zorza polarna nad Grenlandią - online

Jak w przesłanym PAP komunikacie poinformowali przedstawiciele konsorcjum "Sieć inteligentnych teleskopów-robotów" GLORIA, w najbliższych dniach zespół astronomów, inżynierów i astrofotografów udaje się na wyprawę do południowej Grenlandii, aby obserwować zorze polarne nad biegunem północnym. Wyprawa organizowana jest w czasie, kiedy wystąpienie zórz polarnych jest bardzo prawdopodobne - wtedy nastąpić ma punkt kulminacyjny 11-letniego cyklu aktywności Słońca.

Koordynatorem wyprawy "Shelios 2013" jest Miquel Serra-Ricart, badacz z IAC (Instytutu Astrofizyki Wysp Kanaryjskich). Dzięki europejskiemu projektowi GLORIA (gloria-project.eu) filmy i zdjęcia zorzy polarnej nad Grenlandią dostępne będą na żywo w Internecie.

Każdego dnia wyprawy od 2:30 do 3:30 czasu polskiego dostępny będzie na żywo czarno-biały przekaz z kamery, obejmujący sekwencje obrazów przedstawiające ruchy zorzy polarnej. Transmisje te będzie można obejrzeć na portalu projektu GLORIA live.gloria-project.eu oraz na stronie telewizji internetowej sky-live.tv. Portal zawierać też będzie bieżące informacje o pogodzie w miejscu obserwacji oraz aktualny harmonogram transmisji. Informacje będą również udostępniane za pośrednictwem sieci społecznościowych projektu GLORIA.

Ponadto, w czasie transmisji na żywo, co minutę prezentowane będą dwa wysokiej rozdzielczości zdjęcia wykonane w tym samym czasie z dwóch różnych miejsc odległych od siebie o około 10 km. Zdjęcia te służyć będą studentom do obliczania wysokości tworzenia się zorzy polarnej.

"Wspaniały niebiański spektakl zorzy polarnej można obejrzeć, gdy emitowany przez Słońce strumień pełnych energii cząstek dociera do atmosfery ziemskiej w postaci tak zwanego wiatru słonecznego" - poinformowano w komunikacie. Wyjaśniono, że obdarzone wysokim ładunkiem elektrycznym cząstki (przede wszystkim elektrony) wchodzą w atmosferę ziemską. Ze względu na pole magnetyczne Ziemi ma to miejsce zwłaszcza w pobliżu ziemskich biegunów. Zderzanie się cząstek ze Słońca z atomami i cząsteczkami atmosfery powoduje emisję światła.

Zorze polarne przyjmują czasem postać kurtyn świetlnych, szybko zmieniających się i świecących różnymi kolorami. Emisja światła następuje na wysokości między 100 a 400 km. Zderzenie cząstek z atomami tlenu daje światło o odcieniu zielonym, zaś z atomami azotu - światło o odcieniu czerwonym. W latach 2011 i 2012 obserwowano intensywne zorze polarne związane z trwającym okresem zwiększonej aktywności Słońca.

Naukowcy informują, że w najbliższych dniach wypadnie maksimum aktywności Słońca. Aktywność słoneczną określa się na podstawie ilości plam słonecznych, czyli ciemnych obszarów wykrytych na powierzchni Słońca. Gdy zbliża się maksimum aktywności Słońca, liczba plam na jego powierzchni wzrasta. Ponadto bieguny magnetyczne Słońca zamieniają się miejscami. Odbywa się to cyklicznie co około 11 lat.

Jak przypominają badacze z projektu GLORIA, jednym z efektów występowania maksimów aktywności Słońca są burze słoneczne - wzmożona emisja obdarzonych wysokim ładunkiem cząstek elementarnych. Główne obserwowane na Ziemi skutki maksimów słonecznych to zwiększenie częstotliwości występowania oraz jasności zórz polarnych. Możliwe są również zakłócenia w pracy sieci komunikacyjnych czy zakłócenia w dostawach energii elektrycznej, spowodowane tym, że do powierzchni Ziemi docierają ogromne liczby elektronów. Naukowcy nie wykluczają też, że maksimum aktywności Słońca ma wpływ na klimat na Ziemi.

GLORIA to trzyletni projekt finansowany w ramach 7PR Unii Europejskiej. Uczestniczy w nim 13 instytucji z 8 krajów. W Polsce członkami sieci Gloria są naukowcy z zespołu "Pi of the Sky" pracujący na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, w Narodowym Centrum Badań Jądrowych i w Centrum Fizyki Teoretycznej PAN.