Badają zamek w Pieskowej Skale

Prace badawcze były elementem trwającego dwa lata kompleksowego remontu zamku w Pieskowej Skale. Warownia górująca nad Doliną Prądnika jest najlepiej zachowanym i jedynym zagospodarowanym zamkiem na Szlaku Orlich Gniazd. Wszystkie prace kosztujące ponad 11,3 mln zł zostały dofinansowane z tzw. funduszy norweskich.

Jak wyjaśnił prof. Jan Ostrowski, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu, którego oddziałem jest zamek w Pieskowej Skale, konserwatorskie prace badawcze w XVII-wiecznej kaplicy św. Michała Archanioła miały na celu ustalenie zakresu zachowania dawnych dekoracji oraz wyboru optymalnych metod zabezpieczenia i konserwacji. Według niego przygotowywany jest kolejny wniosek o fundusze norweskie w przyszłej transzy. Będzie on dotyczył m.in. renowacji kaplicy zamkowej.

Badania konserwatorskie prowadzone w kaplicy wykazały, że pod późniejszymi warstwami malarskimi zachowały się pozostałości pierwotnej dekoracji malarskiej o charakterze marmoryzacji (naśladujące marmur). Stopień ich zachowania - zdaniem badaczy - umożliwia zarówno teoretyczne, jak i praktyczne odtworzenie dekoracji, zgodne z kompozycją architektoniczną kaplicy.

Wykazano, że artykulacja architektoniczna wnętrza kaplicy - kamienny gzyms pod kopułą, pilastry, sztukatorskie detale architektoniczne i rzeźbiarskie - jest pierwotna i pochodzi z okresu wzniesienia kaplicy.

Badania konserwatorskie w kaplicy św. Michała były prowadzone równolegle przez trzy zespoły badawcze.

Kaplica pod wezwaniem Św. Michała w zamku Pieskowa Skała została wzniesiona w połowie w. XVII z wykorzystaniem murów dawnego średniowiecznego zamku górnego. Jej fundatorem był ówczesny właściciel Pieskowej Skały miecznik koronny Michał Zebrzydowski (1613-67). On też zapewne wybrał swego patrona, Św. Michała, na opiekuna świątyni.

W dolnej kondygnacji (odpowiadającej pierwszemu piętru krużganków) budowla mieści kryptę, w górnej zaś znajduje się właściwe wnętrze sakralne. Budowniczowie kaplicy posłużyli się tradycyjnym już w XVII w. schematem kaplicy kopułowej. Zewnętrzna architektura kaplicy jest skromna, pozbawiona ozdób i artykulacji. Wnętrze natomiast zamknięto czaszą kopuły z bogatą dekoracją sztukatorską, a ściany, wschodnia i zachodnia, układem nawiązują do łuków triumfalnych. Późniejsza jest dekoracja malarska (lata 30. XX w.) autorstwa Adama Rogala Zawadzkiego. Oryginalne wyposażenie kaplicy nie zachowało się do czasów współczesnych.

Zamek Pieskowa Pieskowa Skała, którego początki sięgają XIV stulecia, jest położony w odległości 30 km na północny zachód od Krakowa, w sercu Ojcowskiego Parku Narodowego. Zamek od wieków góruje nad malowniczą Doliną Prądnika, wpisując się w niepowtarzalny jurajski krajobraz ze słynną Maczugą Herkulesa.

Zamek wyróżnia się pięknem architektury i bogatą historią - jest dziś jedyną dobrze zachowaną warownią na Szlaku Orlich Gniazd i należy do najważniejszych nowożytnych rezydencji na terenie Małopolski i całego kraju. Budowla urzekająca rytmem renesansowych krużganków i potęgą barokowych fortyfikacji bastionowych przez wieki pełniła wiele funkcji: królewskiej strażnicy, gniazda rozbójniczego i magnackiej rezydencji, jak również hotelu i sierocińca. Obecnie jest siedzibą muzeum, będącego od 1958 r. oddziałem Zamku Królewskiego na Wawelu.