Mutyzm a autyzm

"Do gabinetów terapeutów, psychologów trafia coraz więcej dzieci, które mają np. postawioną diagnozę autyzmu, a głębszy wywiad pokazuje, że nie do końca odpowiadają wzorcowi autyzmu. Bardzo często okazuje się, że to nie autyzm, tylko mutyzm wybiórczy - te +izmy+ mają wiele punktów wspólnych i często są mylone" - powiedziała neurologopeda Monika Cabała z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Uczelnia ta organizuje w dnach 20-22 kwietnia konferencję pt. "Język i emocje 2017", podczas której specjaliści przybliżą różnice między tymi zaburzeniami, będą też mówić m.in. o wielojęzyczności, jąkaniu czy emocjonalnych blokach mowy.

Jak podkreśliła terapeuta behawioralny i oligofrenopedagog Alicja Pilch, autyzm i mutyzm to dwa odmienne zaburzenia, które mają jednak wspólne komponenty. To pierwsze zaburzenie z reguły ujawnia się jeszcze w wieku niemowlęcym, drugie - najczęściej w przedszkolnym.

Dzieci cierpiące na autyzm nie są zainteresowane inicjowaniem i podtrzymywaniem rozmowy, nie rozumieją pozawerbalnych komunikatów, mają trudności w rozwoju, utrzymaniu i rozumieniu relacji - aż do braku zainteresowania ludźmi. Drugi obszar problemów to ograniczone, powtarzające się co najmniej 2 zachowania spośród takich, jak: stereotypowa lub powtarzalna mowa, stereotypowe ruchy lub posługiwanie się przedmiotami, nadmierne wykorzystanie rutyny, nadmierny opór wobec zmian, bardzo ograniczone, utrwalone zainteresowania, nieprawidłowe w intensywności lub przedmiocie uwagi, zbyt duża lub zbyt mała reaktywność na bodźce zmysłowe.

Jak zaznaczyła Alicja Pilch, objawy ze spektrum autyzmu różnią się nasileniem - na jednym końcu mamy autyzm z pełnym spektrum objawów - osoby cierpiące na tak poważne zaburzenia spełniają zazwyczaj kryteria niepełnosprawności intelektualnej. Na drugim końcu są osoby cierpiące na zespół Aspergera lub tzw. autyzm wysokofunkcjonujący, gdzie rozwój intelektualny jest w normie, czasem nawet osiąga wartości ponadprzeciętne, ale jednocześnie występują obie kluczowe dla autyzmu grupy trudności: w interakcjach społecznych oraz ograniczony, powtarzalny repertuar zachowań.

Mutyzm wybiórczy to z kolei zaburzenie lękowe, polegające na wybiórczości mówienia - dziecko mówi w jednych sytuacjach, milczy w innych. Najczęściej zaburzenie rozwija się między 3. a 5. rokiem życia, częściej występuje u dziewczynek. W typowych przypadkach dziecko rozmawia w domu, z bliskimi i przyjaciółmi, a milczy w szkole czy przedszkolu, wobec obcych. Niemówieniu towarzyszy lęk społeczny, wycofanie, nadwrażliwość emocjonalna, opór w kontaktach z innymi.

Niemówienie może również występować w autyzmie, ale o ile w mutyzmie dzieci chcą mówić, ale nie mogą, bo się boją, o tyle dzieci ze spektrum autystycznym nie mówią, bo nie mają takiej potrzeby.

"Najważniejsze jest, żeby pomóc dzieciom i zapewnić prawidłowy proces terapeutyczny, co jest niemożliwe w przypadku źle postawionej diagnozy. Terapia nie przynosi wówczas spodziewanych efektów" - podkreśliła Monika Cabała.