Pius XII i Humani generis

12 sierpnia 1950 roku Pius XII opublikował Humani generis, aby powstrzymać pewne nieprawowierne trendy w katolickiej teologii biblijnej. W odniesieniu do teorii ewolucji, której materialistyczna wersja urosła do „nowej błędnej filozofii”, Pius XII zaleci ł wielką ostrożność. Stwierdził on słusznie, że ewolucja nie została w pełni udowodniona i jednocześnie nie zakazał „aby teoria ewolucji dotycząca powstania ciała człowieka z materii istniejącej uprzednio, była badana i omawiana przez ekspertów, bowiem wiara katolicka nakazuje nam uznanie, że ludzkie dusze są bezpośrednio stwarzane przez Boga. Swoboda jest dopuszczalna, na ile pozwala na to święta teologia i obecny stan nauki” (nr 36). Pius wykluczył również poligenizm, który utrzymuje, że po Adamie istnieli ludzie nie pochodzący od niego. Adam był rzeczywistą jednostką, a nie nazwą reprezentującą kilku pierwszych rodziców. Poligenizmu, jak napisał Pius XII, nie można pogodzić z objawioną prawdą o grzechu pierworodnym (por. enc. Humani generis, AAS 42 (1950) str. 576).

Pius XII był żywo zainteresowany współczesną nauką i w tym kontekście Jan Paweł II jest jego dobrym intelektualnym następcą. Na przestrzeni całego swojego pontyfikatu kładzie on nacisk na sprawę bardziej owocnego dialogu między naukami przyrodniczymi a katolicką teologią. Jednym z pierwszych działań, podjętych przez niego w ramach sprawowanego urzędu było powołanie komisji uczonych w celu zbadania sprawy Galileusza. W przeciwieństwie do tego, co mówi się w mediach, nie miała miejsca scena, w której Galileusz poddając się, jakoby szepnął „a jednak się kręci”. Problem sprawy Galileusza, na ile dotyczył Kościoła, został rozwiązany już w 1741 roku, kiedy Benedykt XIV nakazał Świętemu Officjum udzielić imprimatur dziełom zebranym Galileusza. Jan Paweł II spodziewał się, że owocem prac naukowców i teologów będzie jaśniejsze zrozumienie wydarzenia, które spowodowało tak tragiczny podział między wiarą i nauką w XVII wieku, i z którego kultura zachodnia nie otrząsnęła się do dzisiaj.