Oszustwa świata przyrody

Oszukać drapieżnika i oszukać ofiarę

Mimo że zjawisko mimikry znane jest biologom od dawna, okazało się, ze przyroda potrafi nas jeszcze niejednym zaskoczyć. Wiele zwierząt by ukryć się przed wzrokiem drapieżników upadania się do otoczenia: tak postępują chociażby niektóre ćmy do złudzenia przypominające fragment kory. Taki kamuflaż to nie tylko domena ofiar ale i drapieżników, które starają się opóźnić moment ich wykrycia przez drapieżnika. Pręgi na grzbiecie tygrysa nie znajdują się tam bez przyczyny – polujący wśród drzew i wysokich traw wielki kot wydaje się być tylko zlepkiem cieni i plam światła.

Zupełnie inną strategię przyjmują niektóre inne zwierzęta: zamiast pozostać niewidocznymi robią wszystko by wyróżnić się z otoczenia. Kontrastowe zestawienie czarnego z żółtym lub czerwonym to uniwersalny sygnał w świecie przyrody. Ten barwny kod sygnałowy oznacza tyle, ze jego nosiciel jest niebezpieczny: jadowity a co najmniej trujący i dlatego lepiej zostawić go w spokoju. Stąd czarno-żółte pasy na odwłoku osy ale i niezwykłe kolory spotykane m in. u trujących płazów : drzewołazów. Rzecz jasna świat przyrody jest pełen naśladowców np. motyle przezierniki kolorystyką i kształtem przypominają osy, chociaż są zupełnie nieszkodliwe. Ale strategia bądź widoczny dotyczy także części potencjalnych ofiar, które wykorzystują naturalne instynkty drapieżników. W końcu lepiej by drapieżnik skupił wzrok i zaatakował jakąś mało istotną część ciała niż od razu atakował najbardziej wrażliwe miejsca. Nie bez przyczyny ogony u wielu jaszczurek mogą być odrzucane i mają kontrastowe barwy. Jednak z punktu widzenia ofiary jeszcze korzystniej jest by drapieżnik zaatakował coś czego w istocie nie ma.

Perfekcyjny oszukaniec

Arachnolodzy od dawna zauważyli, że wiele gatunków pająków wplata w swoje sieci łowne misterne wzory a nawet suche listki, źdźbła traw, martwe owady czy ich jaja. Jest to z jednej strony swoisty podpis właściciela sieci, a z drugiej lepsze zamaskowanie sieci w otoczeniu. Biolodzy Ling Tseng i I-Min Tso postanowili przyjrzeć się bliżej zwyczajom kilku pająków z rodzaju Cyclosa. Okazało się, że pająki wcale nie wplatają suchych fragmentów roślin w pajęczynę przypadkowo. Z pewnej odległości ta swoista ozdoba budowana przez pająka do złudzenia przypomina jego samego.

Po co jednak drapieżnik miałby budować makietę samego siebie? Okazuje się, że dla wielu gatunków pająków poważnym zagrożeniem są niektóre gatunki błonkówek. Sprytne osy nie tylko unikają wpadnięcia w sieć, ale żądlą pająka co go nie uśmierca lecz paraliżuje. Wystarczy potem przenieść pajęczaka do norki, złożyć w nim lub w jego pobliżu swoje jaja, by wyklute z nich larwy miały zapas żywności, która w dodatku jest długo świeża- bo przecież żywa. Rzecz jasna pająki chcą uniknąć tego smutnego losu a pomaga im w tym owa makieta. Pozornie nie jest to dobra strategia, obserwacje wykazały, że błonkówki znacznie częściej atakują gatunki budujące owe imitacje niż te pozostawiające pajęczyny czyste. Jednak atakowanie makiety nie skutkuje niczym więcej niż stratą energii drapieżnika. W efekcie po pewnym czasie ilość ataków na „sztucznego” pająka powinna zmaleć, a tym samym sam pająk „konstruktor” z makietą czy bez niej będzie bezpieczniejszy.

Ale makieta może być budowana nie tylko z roślin. Żyjący na Tajwanie pająk z gatunku Cyclosa mulmeinensis wplata w swoją sieć martwe owady i różne kuliste przedmioty. Jak dowiedli naukowcy sprytny pająk umieszcza jednak w sieci tylko takie „ozdoby” które kształtem, wielkością a często i kolorem przypominają jego samego. Jest to pierwsze tak złożone zachowanie odkryte u pajęczaka, do tej pory podobne zdolności wyboru były obserwowane u znacznie lepiej rozwiniętych zwierząt.



Artykuł ten pochodzi z portalu ekologia.pl

Serdecznie dziękujemy za zgodę na zamieszczenie go w naszym serwisie.