Na mojej planecie nie ma życia

Czy możemy mieć nadzieję, że gdzieś istnieje druga Ziemia – zielona planeta z oceanami?

– Mechanizmy powstawania planet, tak jak je rozumiemy, na pewno nie wykluczają istnienia planet podobnych do Ziemi. Oczywiście nie mówię o idealnej kopii, ale o planecie, gdzie może być woda i gdzie mogą panować warunki sprzyjające rozwojowi życia.

Czy odkrycie takiej planety to tylko kwestia czasu?

– Mam nadzieję, że tak. Odwołując się do ewolucji materii we wszechświecie, należy domniemywać, że skoro my jesteśmy w tym miejscu, to gdzieś, gdzie jeszcze nie możemy dotrzeć, istnieje inna planeta powstała według podobnych mechanizmów. Musimy tylko ją znaleźć.

Jak odkrywa się planety?

– Większość planet, które odkryto do tej pory, znaleziono metodami pośrednimi. Ich nie można zobaczyć bezpośrednio, gdyż świecą zbyt słabo, albo są za daleko. Istnienie planet można jednak wydedukować, badając zachowanie gwiazd, wokół których krążą. Dokonując odpowiednich pomiarów, można wywnioskować okres obiegu planety wokół gwiazdy, rozmiar orbity, masę planety i wiele innych rzeczy. Te z pozoru skomplikowane procesy są dziś rutyną. Oczywiście z czasem – i to na naszych oczach powoli zaczyna się już dziać – będziemy „dostrzegać” planety. I wtedy będziemy mogli zacząć się zastanawiać, czy tam jest życie.

Czy takie badanie będzie opierać się na analizie zdjęć planet?

– Mówiąc o dostrzeganiu, myślę na przykład o zarejestrowaniu i analizie promieniowania planet. To z kolei umożliwia poznanie składu chemicznego atmosfery. Jeśli znajdziemy w niej tlen i inne gazy charakterystyczne dla życia, będzie to potwierdzenie, że jest tam życie, albo przynajmniej panują warunki sprzyjające jego rozwojowi.

Czy, Pana zdaniem, ważniejsze jest takie właśnie badanie najodleglejszych zakątków wszechświata, czy szczegółowa analiza np. powierzchni Marsa?

– Każda z tych metod jest potrzebna. Na przykład dzięki możliwości dokładnej analizy naszego Słońca i porównaniu wyników z ogólniejszym badaniem milionów odległych gwiazd możemy dziś mówić o ogromnych sukcesach astrofizyki gwiazd. Dobrze wiemy, jak gwiazdy się rodzą, ewoluują i umierają.

Czy z tej wiedzy można wydedukować, co było na początku?

– Niestety, gdy zaczniemy cofać się w przeszłość, nasza wiedza kończy się w momencie tuż po powstaniu wszechświata. Fizyka i prawa, które znamy, „załamują się”. Nie wiemy, czym był – jak go nazywamy – Wielki Wybuch, w którym powstał wszechświat. Ale możemy dokładnie opisać procesy, które zaczęły się ułamek sekundy potem i trwają do dzisiaj.

A czy można przepowiedzieć przyszłość – na przykład przyszłość Ziemi?

– Owszem. Za około miliard lat warunki życia na Ziemi staną się nie do zniesienia.


Aleksander Wolszczan

Jest absolwentem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1975 roku uzyskał stopień doktora. Siedem lat później wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w wielu renomowanych ośrodkach naukowych. Od 1992 roku pracuje na Uniwersytecie Stanu Pensylwania. Ma tytuł profesora astronomii i astrofizyki. Zasłynął na świecie jako odkrywca pierwszego, poza Słonecznym, układu planetarnego. We wrześniu 1991 przy pomocy radioteleskopu w Arecibo (Puerto Rico) odkrył trzy planety krążące wokół pulsara PSR B1257+12 w konstelacji Panny. W lutym 2005 ogłosił, że wraz z Maciejem Konackim odkrył jeszcze czwartą planetę w tym układzie. Jego dokonania są stawiane na równi z odkryciami Mikołaja Kopernika. Artykuł profesora Wolszczana znalazł się wśród 15 najbardziej znaczących tekstów w historii fizyki – zbiór przygotował tygodnik „Nature” z okazji stulecia Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego. Nazwisko prof. Wolszczana znalazło się obok m.in. Einsteina. Prof. Wolszczan będzie jednym z gości tegorocznego Gdańskiego Areopagu.



Gość Niedzielny 46/2005