Słońce nasze kapryśne

Ratuje nas odległość

Efekty wybuchów na Słońcu, czy raczej moment uderzenia o Ziemię słonecznej nawałnicy, można jednak przewidzieć. Ratuje nas odległość od gwiazdy. Wynosi ona aż 150 mln km. Światło ten dystans pokonuje w ciągu niecałych 9 minut, a wiatr słoneczny w ciągu 24–36 godzin. W powierzchnię Słońca wpatrzonych jest nieustannie wiele ziemskich teleskopów. Każdy wybuch jest rejestrowany. Nieraz, chociażby w czasie ostatniego maksimum słonecznego w latach 2000–2002, zdarzały się komunikaty informujące, że w kierunku Ziemi pędzi większy podmuch wiatru słonecznego.

W przyszłości znajdujący się w kosmosie astronauci będą chowali się wtedy w specjalnie zaprojektowanych i bezpiecznych schronach na powierzchni Księżyca, Marsa czy pokładzie statku kosmicznego, a amatorzy zórz polarnych, będą czym prędzej starali się dostać w pobliże bieguna północnego. W czasie ostatniego maksimum słonecznego niektóre eksplozje były tak silne, że zorze polarne mogli oglądać mieszkańcy Wielkiej Brytanii czy Danii. Gwiazd we Wszechświecie jest więcej niż ziarenek piasku na wszystkich ziemskich plażach. Każda gwiazda to czyjeś słońce. To nasze jest średniej wielkości i w średnim wieku. Jego historia jest standardowa i taka zapewne będzie także jego przyszłość. Nad morzem czy w górach w czasie zachodu Słońca warto zdać sobie sprawę z tego, że ta malownicza czerwona kula jest układem skomplikowanym, złożonym i dynamicznym. A nade wszystko jeszcze mało znanym.

Podstawowe informacje o Słońcu:

Odległość od Ziemi: 150 000 000 km
Masa: 1,98 x 10 do 32 potęgi kg (jest cięższe od Ziemi 333 000 razy)
Czas obrotu wokół osi: 25 dni i 9 godzin
Temperatura powierzchni: od 4000 do 6000 st. Celsjusza
Temperatura wnętrza: 17 000 000 st. Celsjusza
Siła ciężkości: jest niecałe 30 razy większa niż na Ziemi (ważylibyśmy na Słońcu 30 razy więcej)
Odległość Słońca od centrum Galaktyki Drogi Mlecznej: 26 000 lat świetlnych
Okres obiegu centrum galaktyki: 180 mld lat (z prędkością 250 km/s)
Średnia długość cyklu aktywności słonecznej: 11,13 r.

Historia Słońca

Słońce powstało ok. 4,5 miliarda lat temu. W miejscu, w którym dziś znajduje się Układ Słoneczny, znajdowała się chmura gazu i pyłu. Chmura ta składała się głównie z atomów wodoru i helu. Obszary gęstsze przyciągały materię z rzadszych. W ten sposób wyodrębniło się centrum układu, w którym znajdowało się 99 proc. masy całej chmury, i płaski dysk (talerz), składający się z pozostałego procenta. Ta właśnie część centralna zamieniła się w Słońce, a reszta dysku w planety słoneczne i ich księżyce (a także planetoidy i komety).

Na skutek coraz większej siły grawitacji w centralnym obiekcie układu, nieustannie podnosiła się temperatura. W końcu wzrosła do takiej wartości (15 milionów st. Celsjusza), że we wnętrzu gwiazdy zapoczątkowała się reakcja syntezy jądrowej (czy inaczej fuzji jądrowej). Dopiero od tego momentu można mówić o gwieździe – Słońcu. „Gość Niedzielny” pisał o reakcji fuzji jądrowej dwa tygodnie temu, przy okazji opisywania reaktora ITER.

Reakcja fuzji jądrowej polega na łączeniu się dwóch lżejszych atomów w jądro cięższego. W wyniku tego powstaje duża ilość energii. Reakcje takie zachodzą we wszystkich gwiazdach.



Gość Niedzielny 38/2007