Średniowieczne kurhany obok pradziejowego grobowca

O odkryciu kilkunastu nieznanych nekropolii z okresu neolitu, czyli nawet sprzed około 4,5 lat, archeolodzy poinformowali na początku 2013 r. Wszystkie znajdowały się w Lesie Muszkowickim (nieopodal Ząbkowic Śląskich, w nadleśnictwie Henryków). Przed 2013 r. wiedziano jedynie o siedmiu z nich. W b.r. w czasie badań jednej z nich w Muszkowicach archeolodzy dokonali niespodziewanego odkrycia - do monumentalnego grobowca przylegały dwa niewielkie koliste kurhany.

"Badania archeologiczne, prowadzone w różnych miejscach naszego kraju, potwierdzają wykorzystywanie cmentarzysk przez długie stulecia, od pradziejów po wczesne średniowiecze. Jednak mało jest tak ewidentnych i dobrze zachowanych przykładów - zwłaszcza w postaci konstrukcji, widocznych nad powierzchnią ziemi" - opowiada PAP kierowniczka wykopalisk dr Agnieszka Przybył z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Badania finansuje NCN.

W czasie trwających już od maja wykopalisk archeolodzy częściowo rozkopali zarówno konstrukcję neolityczną, jak i późniejsze kurhany. Udało się ustalić, że neolityczny grobowiec miał ok. 45 m długości i w planie przypomniał wydłużony trapez. Jego obstawę wykonano z potężnych głazów, a całość pokryto ziemią. To właśnie w nasypie archeolodzy odnaleźli pozostałości kilku rozbitych naczyń, które przypisują przedstawicielom społeczności kultury pucharów lejkowatych - budowniczych megalitów m.in. na terenie obecnej Polski. Oprócz tego znaleziono fragment kamiennej siekierki i narzędzia krzemienne.

"Niestety, nie namierzyliśmy pochówku. Grobowiec był częściowo zniszczony przez szeroki współczesny wkop w miejscu, w którym spodziewaliśmy się szczątków zmarłego. Prace trwają i nie można wykluczyć, że grobowiec skrywa jeszcze pozostałości związane z rytuałem pogrzebowym" - wyraziła nadzieję badaczka.

Po kilku tysiącach lat, ok. IX-X w., w "ogonie" neolitycznego grobowca usypano kolejne, inne grobowce. "Były to niewielkie konstrukcje w postaci kolistych w planie, ziemnych nasypów. W nasypach znaleźliśmy fragmenty zniszczonych ceramicznych urn wraz z przepalonymi kośćmi ludzkimi" - opowiada dr Przybył. W określeniu wieku kurhanów pomocne były pojedyncze zabytki odkryte w toku badań, m.in. fragmenty naczyń oraz żelazna ostroga.

"Co ciekawe, nie jest to odosobniony przypadek. Niecałe dwa kilometry na zachód od stanowiska, w tym samym lesie zlokalizowaliśmy podobny układ konstrukcji sepulkralnych (grobowych - PAP) - podłużnemu grobowcowi neolitycznemu również towarzyszyły dwa późniejsze kurhany" - dodaje badaczka.

Szymon Zdziebłowski