Najważniesze wydarzenia naukowe roku 2021

Nowe odkrycia dot. SARS-CoV-2, w tym opracowanie jego pierwszej dokładnej genetycznej mapy, wykrycie zasobów wody pod powierzchnią Marsa i lądowanie łazika Perseverance na tej planecie, wystrzelenie teleskopu Jamesa Webba, a w Polsce - odkrycie śladów dinozaurów na południu woj. mazowieckiego - to tylko niektóre z istotnych wydarzeń naukowych 2021 roku.

STYCZEŃ

- Zespół ds. COVID-19 przy prezesie PAN przygotował różne hipotetyczne scenariusze rozwoju pandemii COVID-19 w 2021 roku i w latach najbliższych, na które społeczeństwo powinno się przygotować.

- Koronawirus SARS-CoV-2 nie musi wniknąć bezpośrednio do mózgu, żeby doprowadzić do jego uszkodzenia - wynika z badań mózgów 19 pacjentów zmarłych na COVID-19, które przeprowadzili specjaliści z USA. Opisano je w "New England Journal of Medicine".

- Z badań in vitro prowadzonych na organoidach, miniaturowych wersjach mózgu wyhodowanych w laboratorium wynika, że SARS-CoV-2 może bezpośrednio zakażać ludzkie komórki nerwowe i uszkadzać tkankę mózgu. Artykuł na ten temat opublikowało pismo "Journal of Experimental Medicine".

- Dr Jerzy Jarosz, dr Joanna Stojer-Polańska, Dawid Masło, Śląski Festiwal Nauki, Hevelianum, redakcja "Filozofuj!" - to zwycięzcy 16. edycji konkursu Popularyzator Nauki, organizowanego przez serwis Nauka w Polsce - PAP oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki.

- Zespół z Politechniki Warszawskiej pracuje nad szczepionką biotechnologiczną przeciw COVID-19. Naukowcy są gotowi, by ich produkt testowany był na zwierzętach. Do kolejnego etapu badań potrzebny jest im partner - firma farmaceutyczna - oraz finansowanie.

LUTY

- Nad szczepionką przeciw SARS-CoV2, która zdrowym osobom miałaby zapewnić odporność, a już zakażonym zastąpić terapię, pracuje zespół prof. Andrzeja Mackiewicza z Poznania.

- W wieku 82 lat zmarł prof. Andrzej Kossakowski, wybitny uczony, twórca toruńskiej szkoły fizyki matematycznej, laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

- W wieku 95 lat zmarł nestor polskiej archeologii prof. Jerzy Gąssowski. Naukowiec zajmował się badaniem dziejów wczesnego średniowiecza. Był też popularyzatorem nauki.

- Po raz pierwszy od ponad dekady Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) ogłosiła nabór na nowych astronautów. Chętni mogli aplikować od 31 marca.

- 18 lutego amerykański łazik planetarny Perseverance wylądował na Marsie. To część misji NASA Mars 2020. Łazik został dostarczony na powierzchnię Marsa przez specjalną platformę lądująca, która na wysokości 21,3 metra wypuściła go na linach i łagodnie osadziła na gruncie marsjańskim. Zadaniem łazika są poszukiwania życia na Marsie.

- Zsekwencjonowano liczące ponad milion lat DNA mamuta. Jest to najstarsze jak dotąd DNA, jakie udało się odczytać - podali naukowcy na łamach tygodnika "Nature".

- Satelita PW-Sat2 zaprojektowany przez studentów Politechniki Warszawskiej zakończył swoją misję. 23 lutego po 813 dniach uległ deorbitacji i całkowicie spłonął w atmosferze Ziemi. Celem satelity było przetestowanie żagla do deorbitacji.

MARZEC

- Siedem kilkudziesięciometrowych grobowców megalitycznych sprzed ok. 5,5 tys. lat odkryli archeolodzy w Dębianach (woj. świętokrzyskie). Zdaniem odkrywców jest to jedno z największych cmentarzysk tego typu w Polsce.

- Co najmniej 46 tys. lat temu w Jaskini Stajnia (Jura Krakowsko-Częstochowska) przebywali neandertalczycy. Właśnie do nich należały dwa zęby, których analizy, m.in. genetyczne, zakończył międzynarodowy zespół naukowców.

- W 2020 roku, pomimo pandemii, polskie uczelnie i przedsiębiorstwa złożyły więcej zgłoszeń patentowych do Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO). Liczba zgłoszeń z Polski wzrosła o 4,3 proc. - wynika z opublikowanego przez Europejski Urząd Patentowy indeksu patentowego.

- Większość osób, które przeszły COVID-19, jest chronionych przed ponownym zakażeniem przez co najmniej sześć miesięcy. Jednak starsi pacjenci są bardziej podatni na powtórną infekcję - wynika z badań opublikowanych w "The Lancet".

- Olbrzymie centrum produkcji garncarskiej z okresu wpływów rzymskich, czyli mające ponad 1,5 tys. lat, odkryli archeolodzy we Wrzępi (Małopolska). Zdaniem odkrywców jest to największe w Polsce i jedno z największych w Europie stanowisk archeologicznych tego typu. Składa się na nie ok. 130 pieców.

- Z polskim udziałem wystartowała największa europejska sieć koordynująca badania astronomiczne - OPTICON-RadioNet Pilot (ORP). Biorą w niej udział astronomowie z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytetu Warszawskiego.