Najważniesze wydarzenia naukowe roku 2021

KWIECIEŃ

- Międzynarodowy zespół astronomów z Polakami w składzie opublikował najdokładniejszą znaną mapę Wszechświata w zakresie niskich częstotliwości radiowych. Dzięki nowemu przeglądowi nieba udało się zbadać dziesiątki tysięcy galaktyk - aż do dalekich krańców wszechświata. Do obserwacji użyto europejskiej sieci radioteleskopów LOFAR, której trzy stacje znajdują się na terenie naszego kraju.

- Na początku miesiąca w Górnośląskim Centrum Medycznym (GCM) w Katowicach-Ochojcu rozpoczęło się badanie kliniczne mające zweryfikować skuteczność i bezpieczeństwo leczenia chorych na COVID-19 amantadyną. Ma ono objąć 500 pacjentów w 20 ośrodkach w całym kraju.

- Nowy podtyp chłoniaka, nowotworu układu chłonnego, odkryli naukowcy z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Dzięki temu możliwe jest skuteczne dobieranie pacjentom terapii ratującej życie.

- Setki narzędzi kamiennych używanych przez Homo erectusa odkryli polscy naukowcy w kopalni złota we wschodniej części Sahary w Sudanie. Według archeologów zabytki mają nawet ponad 700 tys. lat. Tak starych świadectw po pobycie człowieka w tym rejonie jeszcze nie znano.

- Pierwsza rozpoznana na świecie egipska mumia ciężarnej kobiety znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Długo sądzono, że pod zwojami bandaży kryje się kapłan Hor-Dżehuti, ale nowe analizy zweryfikowały ten pogląd - wynika z badań polskiego zespołu naukowców.

MAJ

- Skamieniałości kręgowców sprzed około 210 mln lat, w tym ryb dwudysznych, żółwi i nowego gatunku aetozaura - prehistorycznego gada przypominającego dzisiejsze krokodyle - odnaleźli polscy naukowcy w Kocurach (województwo opolskie). Odkrycia dokonali naukowcy Instytutu Biologii Ewolucyjnej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Paleobiologii PAN i Wydziału Geologii UW.

- Zespół z Massachusetts Institute of Technology (USA) przedstawił pierwszą dokładną genetyczną mapę nowego koronawirusa. Pokazuje ona, gdzie mogą znajdować się istotne geny, i jak działają zachodzące w nim mutacje.

CZERWIEC

- Nieznany dotychczas gatunek człowieka, który żył 130 tys. lat temu, odkryto na terenie Izraela podczas wykopalisk archeologicznych - podali naukowcy na łamach najnowszego numeru tygodnika "Science". Analizy anatomiczne wskazały, że człowiek z Nesher Ramla wykazywał podobieństwo do jeszcze bardziej archaicznych reprezentantów rodzaju Homo, którzy pochodzą sprzed 400 tys. lat.

LIPIEC

- Naukowcy odkryli, w jaki sposób SARS-CoV-2 kumuluje mutacje swojego białka Spike (kolca), aby niezależnie tworzyć warianty, które są łatwiej przenośne i potencjalnie bardziej oporne na przeciwciała gospodarza. O wynikach swoich ustaleń poinformowali na łamach czasopisma "Science".

- W genomie człowieka istnieje 13 obszarów mających wyraźny związek z infekcją COVID-19 lub jego ciężkim przebiegiem. Miejsca te wskazano dzięki międzynarodowym badaniom z udziałem ponad 3,5 tys. specjalistów z ponad 1,2 tys. ośrodków, w tym kilku z Polski.

- Hospitalizacje z powodu COVID-19 osób w pełni zaszczepionych zdarzają się bardzo rzadko - wynika z badania polskich naukowców, które opublikowało czasopismo "Vaccines". Świadczy to o wysokiej skuteczności szczepień w zapobieganiu ciężkiemu przebiegowi tej choroby.

- Monumentalne, kamienne budowle zachowane do pół metra wysokości, odkryli w Marei w północnym Egipcie polscy archeolodzy. Mieszkali w nich w VI w. pielgrzymi, którzy byli w drodze do chrześcijańskiego sanktuarium w Abu Mena.

- Europejskie Laboratorium Biologii Molekularnej (EMBL) i firma DeepMind ogłosiły 23 lipca 2021 r. na łamach "Nature", że udostępniają najbardziej kompletną bazę przewidywanych trójwymiarowych (3D) struktur ludzkich białek - tzw. ludzkiego proteomu, na który składa się ponad 20 tys. białek. Dane te będą swobodnie i bezpłatnie dostępne dla społeczności naukowej. Baza została stworzona przez Europejski Instytut Bioinformatyki (Hinxton w Wielkiej Brytanii) należący do Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej (EMBL). Firma DeepMind opracowała system komputerowy do przewidywania struktur białek.