Pamiątka po neandertalczykach

Wymarli ponad 20 tys. lat temu neandertalczycy uważani byli przez wiele lat za gatunek ludzi dużo bardziej prymitywny niż nasi bezpośredni przodkowie - Homo sapiens sapiens. Odkrycia z ostatnich dekad zmieniają jednak ten obraz - okazuje się, że oba gatunki nie były aż tak odmienne. Neandertalczycy, podobnie jak żyjący w ich czasach ludzie współcześni, prawdopodobnie posługiwali się mową i grzebali swoich zmarłych.

Mało wciąż jednak wiadomo na temat ich ekspresji symbolicznej i artystycznej. Lista zachowanych dowodów na aktywność neandertalczyków w tych dziedzinach życia jest dość krótka, zaś interpretacja bywa przedmiotem sporów. Nowych informacji na ten temat dostarczył Jean-Claude Marquet z Uniwersytetu Tours we Francji oraz jego współpracownicy z Danii, Portugalii, Węgier i Szwajcarii, publikujący w PLOS One (https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0286568).

Naukowcy ci badali ślady zachowane na ścianach jaskini we Francji i sugerują, że ich autorami byli neandertalczycy. Byłyby to najstarsze znane znaki, pozostawione przez osobników tego gatunku.

Jaskinia o nazwie La Roche-Cotard położona jest w Regionie Centralnym - Dolinie Loary we Francji. Na jej ścianach odkryto całą serię znaków, które mogły zostać pozostawione przez ludzi, którzy swobodnie przeciągali palcami dłoni po stosunkowo miękkim podłożu. Korzystając m.in. z techniki fotogrametrii, która - na podstawie zdjęć - pozwala odtworzyć kształty, rozmiary i wzajemne położenie obiektów, naukowcy stworzyli trójwymiarowe modele tych śladów. Porównali je z innymi znanymi śladami, zostawionymi przez ludzi. Biorąc pod uwagę ich kształt, sposób rozmieszczenia i układ doszli do wniosku, że zostały one wykonane za pomocą ludzkich dłoni, celowo i w sposób zorganizowany.

Określili również przybliżony wiek znalezisk z jaskini. Jak piszą, dostęp do niej został zamknięty ok. 57 tys. lat temu, na długo przed pojawieniem się w tej okolicy naszych bezpośrednich przodków. Archeolodzy zwracają też uwagę, że w jaskini znaleziono już wcześniej narzędzia kamienne, reprezentujące wyłącznie kulturę mustierską - kojarzoną właśnie z neandertalczykami. Wszystko to razem bardzo silnie przemawia za neandertalskim autorstwem śladów.

Ponieważ badane symbole nie przedstawiają konkretnych obiektów - trudno zrozumieć ich znaczenie i sens powstania - zastrzegają autorzy analiz. Zaznaczają jednak, że są one w podobnym wieku, co ślady pozostawione w jaskiniach w innych częściach świata przez Homo sapiens. To z kolei przemawia za tezą, że zachowanie i aktywność neandertalczyków były podobnie złożone i zróżnicowane, jak zachowania naszych bezpośrednich przodków.