Skrybowie w starożytnym Egipcie cierpieli na zwyrodnienia kości

Skrybowie - mężczyźni o wysokim statusie, którzy potrafili pisać i pełnili funkcje administracyjne, to grupa wyjątkowo narażona na zwyrodnienia kości. Sprzyjała temu pozycja siedząca z pochyloną do przodu głową, której skrybowie potrafili nie zmieniać przez wiele godzin - ustalili czescy naukowcy (https://www.nature.com/articles/s41598-024-63549-z).

Petra Brukner Havelkova z Uniwersytetu Karola w czeskiej Pradze wraz z zespołem zbadała szczątki szkieletów 69 dorosłych mężczyzn, w tym - 30 skrybów, pochowanych na nekropolii w Abusir w Egipcie w okresie między 2700 a 2180 r. p.n.e. Naukowcy zidentyfikowali zwyrodnieniowe zmiany stawów, które były bardziej powszechne wśród skrybów, niż u mężczyzn wykonujących inne zawody. Zmiany te występowały w stawach łączących dolną szczękę z czaszką, w prawym obojczyku, górnej części prawej kości ramiennej (w miejscu, gdzie łączy się z ramieniem), pierwszej kości śródręcza prawego kciuka, dolnej części uda (w miejscu połączenia z kolanem) oraz w całym kręgosłupie - szczególnie w jego górnej części.

Autorzy zidentyfikowali również zmiany kostne, które mogą wskazywać na fizyczne obciążenie, spowodowane powtarzalnym używaniem kości ramiennej i lewej kości biodrowej. Były one bardziej powszechne wśród skrybów niż u mężczyzn wykonujących inne zawody. Inne cechy szkieletowe, które były bardziej powszechne wśród skrybów, to wgłębienie na obu rzepkach i spłaszczona powierzchnia na kości w dolnej części prawej kostki.

Autorzy sugerują, że zwyrodnieniowe zmiany obserwowane w kręgosłupie i ramionach skrybów mogły wynikać z długotrwałego siedzenia w pozycji skrzyżowanych nóg z pochyloną do przodu głową, zgiętym kręgosłupem i niepodpartymi ramionami.

"Zmiany w kolanach, biodrach i kostkach mogą wskazywać, że skrybowie mogli preferować siedzenie z lewą nogą w pozycji klęczącej lub ze skrzyżowanymi nogami, ale prawą nogą zgiętą z kolanem skierowanym do góry (w pozycji kucającej lub przyklękającej)" - napisano w informacji prasowej.

Autorzy zauważają, że posągi i dekoracje ścienne w grobowcach przedstawiały skrybów siedzących w obu pozycjach, jak również stojących podczas pracy. Zwyrodnienie stawów żuchwy mogło wynikać z żucia końcówek łodyg trzciny, aby uformować główki w kształcie pędzla, którymi mogli pisać. Kolejne zwyrodnienie naukowcy zaobserwowali w prawym kciuku. Badacze podejrzewają, że mogło być spowodowane przez systematyczne ściskanie piór.