Kości

Strzał w plecy

Maj musiał być piękny. Maj, bo w drogach oddechowych i systemie trawiennym Alpejczyka znaleziono pyłki chmielograbu wirginijskiego. To drzewo z rodziny brzozowatych kwitnie w Alpach pomiędzy kwietniem a czerwcem. Śmierć nie była nagła. Oetzi walczył z jednym lub większą liczbą przeciwników. Na jego ciele znaleziono wiele ran szarpanych. W tym bardzo głęboką i bolesną ranę prawego nadgarstka. Być może udało mu się uciec, a może to napastnicy na chwilę odpuścili. Kolejny atak nastąpił kilka godzin później. Tym razem rana była śmiertelna, bo do Alpejczyka napastnik strzelił z łuku. Na dodatek strzała wbiła się w plecy poniżej obojczyka i rozerwała tętnicę szyjną. Łucznik strzelał z pozycji klęczącej lub znajdował się poniżej swojej ofiary, bo strzała weszła w ciało od dołu. Był też stosunkowo blisko, bo strzała miała bardzo dużą prędkość. Jej kamienny, dwucentymetrowy grot jasno wskazuje miejsce, z którego pochodził łucznik. To dokładnie ten sam region Alp, z którego pochodziła ofiara. Może ofiara i napastnik (napastnicy)  znali się? Może atak nie miał podłoża rabunkowego, tylko był ostatnią fazą trwającego od dłuższego czasu konfliktu w obrębie pradawnej społeczności? To już są dywagacje, na które (najpewniej) nie uda się znaleźć odpowiedzi. Lekarze, którzy badali ciało Oetziego, stwierdzili, że nawet gdyby żył dzisiaj i od razu podjęto by akcję reanimacyjną, szanse na jego przeżycie wynosiłyby nie więcej niż 40 procent. W wyniku ataku Alpejczyk doznał rozległego zawału serca. Zmarł jednak z powodu wykrwaPwienia. Słabnąc, spadł w miejsce, w którym go znaleziono ponad 5300 lat później. Alpejczyk, choć nie żyje od tak długiego czasu, nie przestaje naukowców zaskakiwać. Wiedzą o nim bardzo dużo, ale wciąż dowiadują się nowych rzeczy.

Król na parkingu?

Oetzi jest świadkiem epoki, do której nie mamy żadnego wglądu. Czasów, w których panował inny klimat, występowały inne rośliny, a po ziemi chodziły zwierzęta, których dzisiaj już nie ma. Takich świadków jest stosunkowo niewiele. Musi zajść całkiem sporo zbiegów okoliczności, by ciało w tak doskonałym stanie przetrwało tak długi okres. Ale nawet ze źle zachowanych i pogruchotanych kości wiele można się dowiedzieć. Doskonałym przykładem na to jest żyjący ponad 550 lat temu król Anglii Ryszard III. Resztki jego szkieletu odnaleziono przy budowie miejskiego parkingu w Leicester w Wielkiej Brytanii. Ryszard III to ostatni król z dynastii Plantagenetów. Choć panował krótko, zdążył zapisał się w historii jako tyran. Został zabity w czasie przegranej bitwy pod Bosworth i pochowany w miejscowym klasztorze franciszkanów. Zabudowania klasztorne zniszczono w okresie reformacji. Na miejscu klasztoru przez długi czas był ogród, który w latach 30. i 40. XX w. został zagospodarowany na parking. Z analiz szczątków szkieletu wynika, że król w czasie bitwy otrzymał 11 ciosów, w tym 9 w głowę. Wiadomo też, że w czasie, gdy mu je zadawano, władca nie miał na głowie hełmu. Nosił jednak zbroję chroniącą ramiona. Śmiertelne najpewniej były dwa ostatnie ciosy, zadane w tył głowy: jeden mieczem, a drugi halabardą. Cios, który przeszył miednicę władcy – zdaniem badaczy – był zadany już po jego śmierci. Zresztą ciosów po śmierci było znacznie więcej. Jedno jest pewne: król zginął w walce pieszej nie z jednym, tylko z kilkoma wrogami. Tylko co robił na ziemi? Dlaczego nie siedział w siodle? Na to pytanie antropologia ani archeologia nie dają odpowiedzi. Choć ta jest znana z przekazów historycznych. 22 sierpnia 1485 r. król na czele małego oddziału rzucił się na orszak Henryka Tudora. Śmierć tego ostatniego rozstrzygnęłaby losy bitwy pod Bosworth. Za oddziałem Ryszarda III rzuciła się pogoń. W czasie walki koń króla utknął w błocie i Ryszard musiał z niego zsiąść.