Stacja radioastronomiczna w Bałdach

Stacja w Bałdach będzie pierwszą z trzech takich stacji, które powstaną w Polsce. Będzie też najbardziej wysuniętą na wschód częścią międzynarodowego systemu LOFAR, skonstruowanego przez holenderską agencję ASTRON. Umożliwia on obserwacje na bardzo niskich częstotliwościach, w zakresie słabo dotąd zbadanym przez radioastronomów. Pozwoli to naukowcom badać obiekty z dalekich zakątków Wszechświata.

LOFAR składa się z kilkudziesięciu stacji, czyli zespołów anten odbierających promieniowanie radiowe. Są one zlokalizowane w różnych krajach i połączone szybkim łączem internetowym. Dane zbiera od nich i opracowuje "superkomputer" w centrum zarządzania siecią w Groningen w Holandii.

Na 2,5-hektarowej działce w Bałdach zbudowano już całą instalację podziemną, położono 40 km kabla. Zamontowano też większość ze 192 specjalnych anten. "Do zakończenia prac potrzebujemy jakieś 10 dni. Planujemy, że przed 12 sierpnia nasza stacja zostanie podłączona do systemu europejskiego i wyśle pierwsze sygnały do centrali" - powiedział PAP prof. Andrzej Krankowski z Centrum Diagnostyki Radiowej Środowiska Kosmicznego na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim.

Jak dodał, po uruchomieniu stacji w Bałdach rozpocznie się budowa podobnej w Borowcu, a potem kolejnej - w Łazach. Cała inwestycja powinna być gotowa na początku listopada. Za polską część projektu odpowiada konsorcjum POLFAR, powołane przez dziewięć ośrodków naukowych. Prof. Krankowski jest jego wiceprzewodniczącym. Prace pod Olsztynem koordynuje UW-M, w Łazach - Uniwersytet Jagielloński, a w Borowcu - Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Według naukowców system LOFAR umożliwi nie tylko badania obiektów wczesnego Wszechświata, ale ułatwi monitorowanie środowiska kosmicznego w najbliższym otoczeniu Ziemi. Anteny będą też wykorzystywane do eksperymentów użytkowych z zakresu fizyki gleby, geofizyki czy nawigacji satelitarnej.

Sfinansowanie polskiego udziału w międzynarodowym projekcie było jednym z największych grantów naukowo-badawczych przyznanym w ostatnich lat na dużą infrastrukturę badawczą. Ministerstwo Nauki przeznaczyło na ten cel ponad 25 mln zł.