Stanowisko i pogląd Kościoła i teologii katolickiej

Kościół i teologia wobec ewolucji gatunków i człowieka

W wielu miejscach Pisma Świętego jest wyraźnie powiedziane, że dusza i ciało to odrębne byty składające się na jedność, jaką stanowi istota ludzka. Z początkowych wersów Księgi Rodzaju można wyczytać, wedle Arnaldicha, że „ciało i dusza człowieka są dziełem Boga” i „że Bóg stworzył człowieka jako coś odrębnego i nadrzędnego wobec otaczającego go świata materii”. „Ideą, na którą [hagiograf] kładzie główny nacisk, jest szczególny sposób stworzenia człowieka... Bóg zadziałał w sposób pozytywny, natychmiastowy i bezpośredni”. Jeśli idzie o autora tych słów, to „istnieje ewolucjonizm, który wyraźnie stoi w sprzeczności z jego myślą, i to on właśnie neguje ten szczególny Boski interwencjonizm w stworzeniu człowieka”. Z drugiej strony „trudno uwierzyć, by święty autor miał na myśli stworzenie ludzkiego ciała tak po prostu ex nihilo”.

„Tematem nauczania biblijnego redaktora nie jest ani materia, z jakiej powstał pierwszy człowiek, ani o sposób stworzenia... Ponieważ zagadnienia te nie są ujęte w charakterze prawd doktrynalnych, ale raczej jako metafory czy kategorie kulturalne, jego nauczanie można pogodzić z ewolucjonizmem”, z określoną teorią ewolucji57. Tekst biblijny wyklucza na przykład, by istota ludzka mogła „wyłonić się ze świata zwierzęcego na skutek naturalnego i spontanicznego stworzenia”.

Przypomnijmy, choćby pokrótce, nauczanie Magisterium Kościoła dotyczące człowieka. Jest prawdą wiary, że człowiek składa się z ciała i racjonalnej duszy; takie określenie znajduje potwierdzenie na wielu soborach. Doktryna katolicka głosi, że rozum może dowieść skutecznie duchowości duszy. Jak orzeka Magisterium Kościoła, wyższość człowieka nad światem widzialnym jest przedmiotem wiary boskiej i katolickiej.

Pius XII. Do Papieskiej Akademii Nauk (30 listopada 1941 r.): „Człowiek obdarzony duszą zajął z woli Boga najwyższe miejsce w hierarchii istot żywych jako książę i władca królestwa zwierząt”. W encyklice Humani generis (12 sierpnia 1950 r.): „Wiara katolicka każe nam twierdzić, że dusze są stworzone natychmiast przez Boga”. Kościół, jak wyjaśnia encyklika, nie ma nic przeciwko temu, by biegli w sprawach nauki i teologii badali i dyskutowali kwestię, czy narodziny ludzkiego ciała mogły być związane z jakąś materią żywą i uprzednią.

Paweł VI. Na międzynarodowym sympozjum ekspertów z dziedziny teologii i egzegezy katolickiej (11 lipca 1966 r.): „Również teoria ewolucyjna nie wyda się wam możliwa do zaakceptowania tak długo, jak długo nie pogodzi się jednoznacznie ze stworzeniem natychmiastowym przez Boga wszystkich i każdej z osobna dusz ludzkich”. Stwierdza w swym Wyznaniu Wiary (1968): „Wierzymy w jedynego Boga, Ojca, Syna i Ducha Świętego... Stwórcę nieśmiertelnej duszy w każdym człowieku”.

Badania naukowe dowodzą, że – jak to już wcześniej zostało powiedziane – nasza planeta powstała około 4,5 miliarda lat temu i że od tego czasu podlega ewolucji, podobnie jak system słoneczny. Dla Wszechświata przyjmuje się generalnie rzecz biorąc teorię Wielkiego Wybuchu (Big-Bang): jakieś 15 do 20 miliardów lat wcześniej cała obecna masa Wszechświata skupiona była w jednym miejscu kosmosu; wielki wybuch zapoczątkował trwający do tej pory proces rozszerzania i przekształcania się materii. Wobec naukowych domysłów logiczny wniosek wysnuł jeden z biblistów: „Czy nie mogłoby się tak zdarzyć, że podobnie jak «naukowa kosmologia» rzuciła światło na konwencjonalnie schematyczną narrację biblijnego heksameronu (stworzenia kosmosu), tak niematerialistyczna ewolucja biologiczna, o ile powstanie, oświetli biblijną antropogenezę?”.