Płock: Szczątki ze średniowiecznego cmentarza zbadają antropolodzy

Podczas prac archeologicznych, które trwały od lipca do września, wyodrębniono tam 78 zespołów grobowych. Wykopaliskami objęto obszar cmentarza średniowiecznego, odkrytego przypadkowo w 2016 r. na parkingu dawnej komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Płocku; odnaleziono wtedy 11 pochówków.

Nieznany ze źródeł historycznych cmentarz pochodzi z XII-XIII wieku - poinformował PAP kierujący wykopaliskami dr Tomasz Kordala, zastępca dyrektora płockiego Muzeum Mazowieckiego. Wskazują na to - jak mówił - wstępne ustalenia, poczynione głównie na podstawie znalezionych przy pochówkach artefaktów.

"To pierwsze tego typu stanowisko archeologiczne w Płocku. Ze względu na rangę tego odkrycia oraz wyniki dotychczasowych badań archeologicznych, w trakcie których wyodrębniliśmy 78 zespołów grobowych, konieczne jest kontynuowanie tych prac" - powiedział PAP dr Kordala. Jak zaznaczył, badania archeologiczne, które dotychczas objęły ponad 130 metrów kw., potrwałyby tam najbliższe trzy lata, rozszerzając sukcesywnie powierzchnię stanowiska, z każdym rokiem mniej więcej o podobny obszar. Planuje się, aby w przyszłym roku wykopaliska były prowadzone od czerwca do września.

"Szczątki, które znaleźliśmy w pochówkach odkrytych w trakcie tegorocznych prac archeologicznych, zostały przekazane do katedry antropologii wydziału biologii i ochrony środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. Tam poddane zostaną analizom, które w każdym przypadku określą wiek i płeć zmarłej osoby, a także pewne cechy fizyczne, w tym przebyte choroby czy urazy. Badania te potrwają mniej więcej rok" - wyjaśnił dr Kordala.

Jak dodał, planowane jest włączenie szczątków wydobytych ze średniowiecznego cmentarza w Płocku do większego programu naukowego, prowadzonego przez Uniwersytet Łódzki: badań populacji zamieszkującej w tym czasie obszar Niżu Polskiego, z zastosowaniem badań DNA.

"Wśród 78 zespołów grobowych, jakie udało się nam dotąd odkryć, są groby zachowane w całości, a także groby przecięte przez fundamenty garaży, które wybudowano na tym terenie w latach 70. XX wieku oraz skupiska kości powstałe, gdy budujący garaże przemieszczali odkopane szczątki w jedno miejsce" - wyjaśnił dr Kordala. Zwrócił uwagę, że większość odkrytych pochówków to szczątki osób dorosłych - kobiet i mężczyzn. Zaledwie ok. 10 przypadków to szczątki dzieci i osób młodocianych. Jak zaznaczył, ciekawym znaleziskiem jest m.in. czaszka ze śladami przypuszczalnie po trepanacji.

"Z odkrytych artefaktów, jakimi ją np. fragmenty ceramiki naczyniowej czy kabłączki skroniowe, czyli charakterystyczne ozdoby stroju kobiecego z epoki oraz pierścionki - możemy wnosić, że cmentarzysko powstało w XII bądź XIII wieku na bliskim przedmieściu ówczesnego Płocka" - podkreślił dr Kordala. Sugerował, że na dokładniejsze datowanie cmentarza może pozwolić odkryta w jednym z grobów moneta. Ze względu na stan zachowania, także w celu odczytania znajdujących się na niej szczegółów stempla, jakim została wybita, wymaga ona jednak zabiegów konserwatorskich.

"Otwarta pozostaje kwestia, jak duży był to cmentarz - a sądzimy, że znajduje się tam o wiele więcej pochówków, niż dotychczas znalezione, a także czy w pobliżu cmentarza, w okresie jego funkcjonowania, istniał kościół, nieznany ze źródeł historycznych. Dotychczas nie natrafiliśmy na jego ślad" - podkreślił dr Kordala. Zapowiedział, że po zakończeniu badań archeologicznych i antropologicznych związanych z płockim cmentarzem średniowiecznym wydana zostanie monografia podsumowująca wyniki tych prac.

W latach 2015-18 na terenie dawnej komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Płocku (gdzie od połowy lat 40. do lat 50. XX wieku znajdował się areszt śledczy UB), badania archeologiczne prowadzili pracownicy IPN. Podczas tych prac odkryto szczątki kilku osób oraz artefakty pochodzące z połowy XX wieku - wskazujące na to, że może chodzić o ofiary komunistycznych zbrodni. Wśród znalezionych wówczas przedmiotów były m.in. przybory osobiste, a także metalowy wojskowy guzik z wizerunkiem orła w koronie. W pobliżu natrafiono również na pociski i łuski z broni automatycznej.

Gdy w 2016 r. pracownicy IPN objęli badaniami archeologicznymi dawny parking Milicji Obywatelskiej, w miejscu rozebranych w tym celu garaży, nieoczekiwanie natrafiono na pochówki, jak się okazało, z nieznanego wcześniej wczesnośredniowiecznego cmentarzyska, który znajdował się poza wałem grodu, a potem również poza granicami miasta Płocka lokowanego w 1237 r.