Szlak rzymskich cesarzy

Projekt wspólnego udostępnienia rzymskich zabytków opracowały Bułgaria, Chorwacja, Rumunia i Serbia.

Realizacja projektu obliczona jest na kilka lat, ale dokonano już wyboru jego głównych obiektów. W Rumunii zlokalizowane są one na wybrzeżu czarnomorskim i w delcie Dunaju, gdzie jest najwięcej zabytków z epoki rzymskiej. Portowe miasto Konstanca, zwane w starożytności Tomis, było miejscem zesłania rzymskiego poety Owidiusza, który zmarł tam w 17 roku n.e.

Na terenie Bułgarii "Szlak Cesarzy Rzymskich" przebiega przez położone 18 kilometrów na północ od Wielkiego Tyrnowa ruiny rzymskiego i wczesnobizantyjskiego miasta Nicopolis ad Istrum oraz przez Swisztow nad Dunajem, gdzie w czasach starożytnych znajdowała się rzymska twierdza Novae. Stacjonował tam słynny pierwszy legion italski, którego zadaniem była obrona dunajskiej granicy cesarstwa.

W trakcie trwających od schyłku XIX wieku prac wykopaliskowych w Nicopolis ad Istrum odsłonięto tam między innymi miejskie umocnienia, agorę z posągami i kolumnadą, teatr oraz brukowaną sieć uliczną i system kanalizacyjny.

W Sofii, następnym przystanku na szlaku, będzie można oglądać odrestaurowane pomniki epoki rzymskiej umieszczone na nowych stacjach metra oraz odkrytą niedawno kamienną zachodnią bramę starożytnej Serdiki (jak nazywała się wówczas Sofia), przez którą do miasta wkraczali cesarze, a także odrestaurowany odcinek decumanus maximus (wiodącej ze wschodu na zachód głównej ulicy).

Władze Sofii zadbają o to, by tablice informacyjne przy rzymskich zabytkach poświęcały odpowiednio dużo miejsca ogłoszonemu w 311 roku w Serdice edyktowi tolerancyjnemu cesarza Galeriusza. Był to pierwszy w dziejach akt prawny ustanawiający wolność religijną dla chrześcijan na terenie Cesarstwa Rzymskiego.

"Niechże znowu będą chrześcijanami i niech budują swoje miejsca zebrań, pod tym wszakże warunkiem, że niczego nie uczynią przeciw porządkowi. (...) Tak więc, zgodnie z obecnym naszym zezwoleniem chrześcijanie winni modlić się do swego boga, prosząc o dobro dla nas, dla państwa i dla nich samych, aby państwo trwało niewzruszone, oni zaś żyli bezpiecznie w swych siedzibach" - głosił edykt.

Z cesarzem Galeriuszem związany jest serbski odcinek szlaku. Urodził się on w Felix Romuliana koło dzisiejszego Zajczaru na wschodzie kraju. Ruiny tego miasta są jednym z najważniejszych obiektów na 600-kilometrowym szlaku w Serbii. Przebiega on również przez Nisz (niegdyś Naissus) i Sremską Mitrovicę - dawne rzymskie Sirmium, gdzie znajduje się wielki nieodsłonięty rzymski hipodrom. Kryje go współczesna zabudowa miasta. W Sirmium urodzili się cesarze Trajan, Aurelian oraz Konstancjusz II.

W Chorwacji szlak przebiega wzdłuż wybrzeża dalmatyńskiego. Zbudowany na przełomie III i IV wieku pałac Dioklecjana w Spalatum (dzisiejszym Splicie), zaplanowany na wzór warownego obozu rzymskiego, jest jednym z najpiękniejszych obiektów na trasie. Obejmie ona także Pulę na półwyspie Istria ze słynnym bardzo dobrze zachowanym amfiteatrem.