Ograniczmy nadużywanie antybiotyków!

Niedawno po raz kolejny obchodziliśmy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach, ustanowiony przez Komisję Europejską i obchodzony w całej Europie. Celem obchodów było zwrócenie uwagi na zjawisko nabywania oporności na antybiotyki wśród drobnoustrojów wywołujących najpoważniejsze i najpowszechniejsze zakażenia u człowieka. Konsekwencją tego zjawiska jest ograniczenie możliwości skutecznego leczenia infekcji, a więc zwiększająca się zachorowalność i śmiertelność z powodu zakażeń.

Antybiotyki to jedno z największych osiągnięć medycyny XX wieku. Przez wiele lat pozwalały zwalczać wiele chorób, wcześniej uważanych za nieuleczalne. Przyczyniły się do znacznego spadku śmiertelności ludzi, wydłużenia ich długości życia. Jednak stały się ofiarą własnego sukcesu. Zaczęto je stosować w nadmiarze, nieodpowiedzialnie i często "na wszelki wypadek", także w tych zakażeniach, w których antybiotyki nie działają - zwłaszcza w zakażeniach powodowanych przez wirusy. Doprowadziło to do pojawienia się opornych na antybiotyki szczepów bakterii, które rozprzestrzeniają się obecnie na całym świecie. Wywołane przez nie zakażenia coraz trudniej poddają się wyleczeniu. Na całym świecie izolowane są szczepy bakteryjne oporne na wszystkie dostępne antybiotyki.

Problem antybiotykooporności stał się jednym z najpoważniejszych globalnych zagrożeń dla zdrowia i życia pacjentów. Kraje Wspólnoty zostały zobowiązane do wprowadzania narodowych programów promujących bardziej racjonalne i odpowiedzialne stosowanie antybiotyków. W Polsce rolę taką pełni "Narodowy Program Ochrony Antybiotyków" Ministra Zdrowia. Jego głównym jest utworzenie szerokiej koalicji na rzecz racjonalnej polityki antybiotykowej, koordynacja programów monitorowania lekooporności i zużycia leków przeciwbakteryjnych oraz analiza zużycia leków przeciwbakteryjnych w powiązaniu z lekoopornością w różnych środowiskach.

Antybiotyki działają tylko na bakterie, a nie na wirusy - dlatego nie leczą grypy, kaszlu, przeziębienia ani większości ostrych zapaleń gardła i oskrzeli. Specjaliści związani z Programem przestrzegają przed stosowaniem antybiotyków, których nie przepisał nam lekarz (na przykład pozostałych w domu po leczeniu wcześniejszej infekcji lub u użyczonych przez sąsiadkę). Nie należy leczyć się samemu ani namawiać lekarza, by przepisał nam antybiotyk. Jeśli natomiast lekarz uzna, że przyjmowanie antybiotyku jest potrzebne, kuracje trzeba doprowadzić do końca - nawet, jeśli wcześniej poczujemy się lepiej. Niedoleczona infekcja daje bakteriom większe szanse na przeżycie i uodpornienie się. Zakażona przez nie osoba - na przykład członek naszej rodziny - może znieść infekcję znacznie gorzej.

Program zdrowotny "Narodowy Program Ochrony Antybiotyków" jest realizowany od roku 2004 ze środków będących w dyspozycji Ministra Zdrowia. Stanowi odpowiedź na rekomendacje Rady Unii Europejskiej w sprawie racjonalnego stosowania antybiotyków oraz bezpieczeństwa pacjentów. Na stronie Programu www.antybiotyki.edu.pl dla każdego dostępne są publikacje, dotyczące stosowanie antybiotyków w profilaktyce okołooperacyjnej, zakażeń Clostridium difficile, szpitalnej polityki antybiotykowej. oraz zalecanego postępowania w zakażeniach układu oddechowego, nerwowego oraz skóry i tkanek miękkich.