Historyk i romantyk

– Nie wiemy nawet, jak Jan wyglądał, ponieważ nie zachował się ani jeden jego portret – dodaje badaczka. Uphagen był dwukrotnie żonaty. Pierwszą wybranką serca Jana była jego stryjeczna siostra Florentyna. – To była wielka miłość – jak z romantycznej powieści. Uphagen, by się z nią ożenić, musiał uzyskać zgodę biskupa włocławskiego, co było wówczas praktykowaną procedurą. Niestety, trzy lata po ślubie młoda żona zmarła na gruźlicę. Jan pogrążył się w rozpaczy. O swoich cierpieniach pisał w dzienniku – opowiada E. Barylewska-Szymańska.

Po trzech latach żoną Uphagena została Abigail Borckmann. Ponieważ Uphagen nie pozostawił potomków, przekazał testamentem swój majątek utworzonej przez siebie Fundacji Rodzinnej, z zastrzeżeniem, że kamienicy nie będzie można sprzedać ani przebudować. – To, co zrobił, było czymś zupełnie nowatorskim. Jego pomysł stworzenia swojego rodzaju muzeum wykraczał poza gdańską praktykę – podkreśla E. Barylewska-Szymańska.

Magiczne skrzynki
Dom Uphagena jest jedyną w Polsce i jedną z niewielu w Europie kamienic mieszczańskich z XVIII w. udostępnioną zwiedzającym. To miejsce, w którym możemy poznać życie codzienne ówczesnych gdańszczan.

300 lat temu jedną z form spędzania wolnego czasu było podziwianie tzw. widoków optycznych – grafik oglądanych za pomocą tajemniczego „zograskopu”. – Był to prosty stojak na soczewkę, w której obraz sprawiał wrażenie wielowymiarowego widoku o pogłębionej perspektywie. Dodanie lustra ustawionego pod kątem 45 stopni umożliwiło przeniesienie widoku leżącej płasko na stole grafiki na wysokość wzroku – wyjaśnia E. Barylewska-Szymańska.

Początkowo najczęstszym tematem grafik były sceny biblijne. Z czasem oferta została wzbogacona o widoki statków, wyjątkowych miast, królewskich pałaców. Druki optyczne dostarczały też wrażeń z Nowego Świata i z egzotycznej Azji. „Magiczne skrzynki”, dalekie krewne aparatów fotograficznych, odegrały znaczącą rolę w rozwoju sztuk wizualnych. Wystawa „Świat iluzji. XVIII-wieczne ryciny optyczne i magiczne skrzynki” prezentowana będzie w Domu Uphagena do 16 marca 2014 r.