Badania archeologiczne w twierdzy

Badania prowadzi Instytut Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego we współpracy z Politechniką Gdańską oraz Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, które jest gospodarzem twierdzy. Pracami kieruje dr Joanna Dąbal, a bierze w nich udział 23 badaczy: głównie studentów i doktorantów archeologii na UG.

Badania potrwają do drugiej połowy lipca i obejmą dwa miejsca - dziedziniec wewnętrznego fortu oraz położone na szańcu dwa bastiony - Świński Łeb i Wiślany. "W przypadku dziedzińca, chcemy zbadać historyczną infrastrukturę samego placu. Badaliśmy już ten teren w ubiegłym roku, ale liczymy na to, że teraz natrafimy też na zabytki ruchome, dzięki którym dowiemy się jeszcze czegoś więcej o tym, jak żyli mieszkańcy twierdzy" - powiedziała Dąbal.

Z kolei prace na szańcu obejmą teren, który dotąd nie był badany przez archeologów. "Trudno nam powiedzieć, czego spodziewać się po tej części badań, ale generalnie nastawiamy się tutaj na poszukiwanie pozostałości po historycznej zabudowie" - powiedziała. W przypadku bastionu Wiślanego archeolodzy liczą na to, że być może uda im się trafić na pozostałości któregoś z kościołów św. Olafa.

Kościół pod tym wezwaniem istniał u ujścia Wisły poczynając od XIV wieku aż po 1945 r. (początkowo funkcjonował jako kaplica). Specyficzne usytuowanie świątyni sprawiało, że była ona bardzo często niszczona. Każdorazowo po spaleniu czy zburzeniu kościół był odbudowywany, często w zmienionej formie i lokalizacji: w sumie historycy doliczyli się dziesięciu świątyń pod tym wezwaniem. Kiedy pod koniec II wojny światowej kościół znów legł w gruzach, nie odbudowano go.

Już w ub.r., na mocy porozumienia z Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, archeolodzy prowadzili prace na terenie twierdzy. Przebadano wówczas część dziedzińca oraz wnętrza tzw. domków oficerów. Znaleziono liczne zabytki ruchome, w tym elementy zastawy stołowej, fajki, butelki i inne wyposażenie wojskowej apteki oraz różnego rodzaju pociski, kule, sprzączki, guziki i temu podobne elementy umundurowania i uzbrojenia dawnych obrońców twierdzy. Na dziedzińcu fortecy odkryto też wówczas studnię, a w domkach oficerów - pozostałości po piecu.

Podobnie, jak w ubiegłym roku, także w tym pracy archeologów będą mogli przyglądać się turyści zwiedzający twierdzę: członkowie ekip badawczych chętnie oprowadzą zwiedzających po wykopaliskach i opowiedzą o przebiegu prac. W pobliżu wykopów stanie też gablota, w której na bieżąco prezentowane będą znalezione przedmioty.

Twierdza Wisłoujście to zespół budowli obronnych na prawym (wschodnim) brzegu Martwej Wisły. Powstał on w miejscu, gdzie w średniowieczu działały nadmorskie strażnice kontrolujące ujście rzeki do Bałtyku. W skład zespołu wchodzą dwa forty: czterobastionowy murowany fort zwany carre (zbudowany w latach 1586-1602) oraz otaczający go pięciobastionowy ziemny fort zwany obecnie Szańcem Wschodnim, zbudowany w latach 1624-1626.

W ostatnich latach Muzeum Historyczne Miasta Gdańska przeprowadziło na terenie twierdzy szereg prac remontowych i konserwatorskich. Wiele z nich wykonano dzięki funduszom pozyskanym z Unii Europejskiej, kasy miasta Gdańska oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Tylko na remont czterech bastionów fortu carre wydano ponad 16 mln zł pozyskanych ze wspomnianych źródeł.