Pochodzenie życia

Możemy zestawić zjawiska specyficzne dla istot żywych:

• Organizmy stanowią programy powstałe w wyniku ewolucji.


• Za rozwój i funkcjonowanie organizmów żywych odpowiadają makrocząsteczki niespotykane w świecie nieożywionym (kwasy nukleinowe, peptydy, enzymy, hormony, elementy błon komórkowych).


• Systemy żywe dysponują rozmaitymi mechanizmami sterującymi i regulacyjnymi, w tym mechanizmami wielokrotnych sprzężeń zwrotnych utrzymujących homeostazę systemu. Mechanizmy takie są obce przyrodzie nieożywionej.


• Organizmy są złożonymi, uporządkowanymi systemami, cechuje je wyraźna hierarcha struktury i funkcji.


• Organizmy są systemami zaprogramowanymi na aktywność teleonomiczną (ukierunkowaną na cel), poprzez mechanizmy doboru naturalnego przystosowują się do środowiska.


• Zakres wielkości organizmów jest ograniczony.


• Organizmy cechuje zazwyczaj obecność faz cyklu życiowego; jest to szczególnie wyraźne u form rozmnażających się płciowo.


• Organizmy są systemami otwartymi przez co nie podlegają ograniczeniom wynikającym z drugiego prawa dynamiki.*

Dzięki powyższym cechom organizmy wykazują zdolności, których nie posiadają systemy nieożywione, mianowicie zdolność: ewoluowania, samoodtwarzania się, wzrostu i różnicowania się zgodnie z programem genetycznym, metabolizmu, samoregulacji, reagowania na bodźce, zmian na poziomie fenotypu i genotypu.

Myślę, że te nieco przewrotne rozważania warto zakończyć zdaniem służącym za swoiste motto: „(...) cała nasza wiedza i teoria ewolucji zaczyna się dopiero od potomków pierwszej komórki. Nie jesteśmy w stanie wyjaśnić, jak ona powstała.” **

Ideą podstawową nauki o powstaniu życia – protobiologii - jest ewolucyjne kształtowanie się pierwszych żywych istot z materii nieożywionej. W podstawowym ujęciu za ewolucją chemiczną przemawiają następujące fakty, przesłanki:

• przeniesienie darwinowskiej koncepcji ewolucji na świat nieożywiony;


• założenie, że atmosfera, środowisko pierwotne Ziemi miały skrajnie odmienny charakter niż obecnie;


• hipoteza, według której pierwsze organizmy były heterotrofami;


• jedność biochemiczna istot żywych;


• eksperymentalne próby otrzymania substancji biologicznie istotnych drogą abiogenną w warunkach imitujących warunki pierwotnej Ziemi;


• dane kosmochemiczne o powszechności pierwiastków biogennych;


• dane paleobiochemiczne.

Przy omawianiu wszelkich zagadnień ewolucyjnych, w tym biogenezy, szczególną trudność sprawia ogarnięcie umysłem ogromnych jednostek czasowych stosowanych przy omawianiu dziejów naszej żyjącej planety. W 1654 r. (wg innych źródeł w 1650 r.) anglikański biskup Armagh (Irlandia), James Ussher, stwierdził, na podstawie żmudnej analizy przekazów biblijnych, że „(...) Ziemia została stworzona 25 października o godzinie 9 rano, w roku 4004 przed narodzeniem Jezusa Chrystusa.” Ujmując delikatnie, biskup dał się ponieść wyobraźni...Nasz świat jest starszy niż słowo, wręcz sędziwy.

________________

* Druga zasada termodynamiki dotyczy zmian entropii. W uproszczeniu jej sens można ująć następująco: "W układzie zamkniętym w dowolnym procesie entropia nigdy nie maleje".

** „Świat Nauki”, styczeń 1998.