Biblijna wizja Boga i Wszechświata

W początkowych rozdziałach omówiliśmy proste refleksje naszych przodków dotyczące charakteru świata wokół nich i jego ścisłego związku z ich bogami. Na tym końcowym etapie bardziej dojrzałej refleksji o przedsięwzięciach naukowych potraktujmy naszą refleksję o opisie stworzenia świata w Księdze Rodzaju jako przykład na to, jak początek i koniec naszej wędrówki ma wiele wspólnego z unifikacją naszego doświadczenia.

W tym miejscu warto podkreślić, jak biblijne zapiski o stworzeniu w Księdze Rodzaju uwypuklają komentarz podany przez Boga po każdym akcie stworzenia: „I widział Bóg, że to było dobre”. Hebrajskie słowo użyte do określenia „dobre”, zawiera w rzeczywistości coś z estetycznego piękna, więc – bez odchodzenia od oryginału – można przetłumaczyć ten komentarz jako „I widział Bóg, że to jest piękne”. A zatem, każdy akt stworzenia przez Boga staje się źródłem piękna, podobnie jak, na przykład, każda nasza twórczość czy nowa teoria naukowa będąca częścią aktu stworzenia przez Boga.

Analiza Starego Testamentu wykazuje, że początkowo Izraelici uważali Wszechświat za źródło wychwalania Boga, który wyprowadził ich z domu niewoli i ustanowił narodem wybranym. Świadczą o tym Psalmy, z których większość powstała znacznie wcześniej niż Genezis: „Góry i doliny nie przestają chwalić Pana”; „Niebiosa opowiadają chwałę Boga, a firmament głosi dzieło rąk jego”. Lecz jeśli te dzieła stworzenia miały głosić chwałę Pana, musiały być dobre i piękne. Po refleksji o ich dobroci i pięknie naród wybrany przez Boga doszedł do wniosku, że te dzieła stworzenia pochodzą od Boga. Mamy więc w Księdze Rodzaju napisane, że Bóg po każdym dniu stwierdzał, iż to, co zostało stworzone jest dobre (piękne). Zapis w Księdze Rodzaju dotyczy więc bardziej Boga niż Wszechświata i jego początku.

Autorzy Genezis, przede wszystkim, nie mówią o pochodzeniu stworzonego świata. Mówią o pięknie stworzonego świata i źródle tego piękna – Bogu. Wszechświat głosi chwałę Boga, ponieważ jest piękny, a jest piękny, ponieważ został stworzony przez Boga. W tych prostych afirmacjach można doszukać się korzeni nowożytnej nauki Zachodu. Piękno Wszechświata zaprasza nas do jego lepszego poznania, a poszukiwanie wiedzy odkrywa wrodzoną racjonalność Wszechświata.

W Księdze Rodzaju są dwa stwierdzenia wprost ustanawiające wiarę tego ludu w oderwaniu od jego przodków, Kanaanejczyków, mimo iż oparte są na ich opowieściach. Po pierwsze, Bóg jest jeden i nie ma żadnych innych bogów. Nie ma walki między Bogiem a innymi, równymi lub jeszcze potężniejszymi wrogimi siłami. Po drugie, wszystko, co nie jest Bogiem, zależy od piękna uzyskanego od niego. On jest stworzycielem wszystkiego i uznał to za piękne. Bardzo ważne jest to, że dzieła stworzenia są piękne, ponieważ Bóg powiedział, że takie są. Z kolei nasuwa się kolejna refleksja, że są poznawalne jako posiadające strukturę racjonalną, lecz ich zasadnicze piękno jest niewyczerpywalne i nie może być starannie zebrane. Piękno może cieszyć tylko kogoś, kto nie próbuje go zamknąć w klatce lub posiąść go wyłączne dla siebie. Piękno jest dla wszystkich i nie może być sprywatyzowane. Nie może być opisane ilościowo. Ginie przy każdej próbie racjonalistycznego zmierzenia. Z tego powodu, jak podano w tytule niniejszego rozdziału, cel zawsze będzie prowadził nas naprzód w tym, co odbieramy jako nieskończoną podróż ku zrozumieniu. Pięknu nie można się oprzeć, piękno prowadzi nas do poszukiwania zrozumienia.