Pluton zdegradowany

Decyzja Międzynarodowej Unii Astronomicznej nie była dla mnie zaskoczeniem – komentuje Jacek Szczepanik, dyrektor Planetarium Śląskiego w Chorzowie. – Tak naprawdę Pluton nie spełniał roli planety nawet według poprzednich definicji. Jest zbyt mały, bardziej eliptyczny i czasami znajduje się bliżej Słońca niż Neptun.

Pies z kosmosu

Za całe zamieszanie wokół Plutona „winę” ponoszą Amerykanie, którzy bardzo chcieli mieć „swoją” planetę. Po odkryciu Neptuna z obserwacji jego ruchów wywnioskowano, że musi znajdować się za nim jeszcze jedna planeta. Kiedy więc w 1930 r. amerykański astronom Clyde Tombaugh odkrył niewielkie ciało niebieskie, nadano temu wydarzeniu wielki rozgłos. Nawet sympatyczny pies z kreskówki Walta Disneya, który narodził się kilka miesięcy później, otrzymał na cześć odkrycia imię Pluto (tak brzmi angielska wersja nazwy tej niby- -planety).

Tymczasem gdyby chcieć konsekwentnie opisać nasz Układ Słoneczny, trzeba by za planetę uznać także np. planetoidę 2003 UB313, czyli tak zwaną Xenę, która ma średnicę większą od Plutona. W latach 90. XX wieku, kiedy pojawił się lepszy sprzęt badawczy, okazało się, że za Neptunem jest ok. 1500 obiektów różnej wielkości. Czy nazywanie ich wszystkich planetami miałoby sens?

Planeta karłowata

Dlatego naukowcy stworzyli nową definicję planety. Jest to „obiekt niebieski orbitujący wokół Słońca, który ma wystarczającą masę, aby własną grawitacją pokonać siły ciała stałego, tak aby przybierać prawie okrągły kształt, oraz który wyczyścił przestrzeń w pobliżu swojej orbity”. Plutonowi daleko do okrągłości, a podobną orbitą podąża wraz z nim kilka innych ciał niebieskich. Astronomowie postanowili więc zaliczyć Pluton do nowej kategorii „planet karłowatych”, w której znajdują się także inne kuliste obiekty, nie będące księżycami i obiegające Słońce (np. asteroida Ceres). Stworzono też kategorię „małych ciał układu słonecznego” na określenie niekulistych planetoidów i innych okruchów okrążających naszą gwiazdę.

– Pluton umarł – stwierdził Michael Brown z Ka- lifornijskie- go Instytutu Technologii, jeden z odkryw- ców Xeny. Eks-planeta zo- stała jednak uznana za protoplastę całej grupy tzw. obiektów transneptunowych. Będą one odtąd nazywane plutonami. Wypadałoby więc raczej powiedzieć: umarł Pluton, niech żyje Pluton!

PLUTON W LICZBACH

masa 1,27x1022 kg
średnica równikowa 2274 km
średnia gęstość 1,75 g/cm3
średnia odległość od Słońca 5 913 520 000 km (328,53 minut świetlnych)
okres obrotu wokół osi 153,2928 ziemskich godzin
okres obiegu wokół Słońca 90 465 ziemskich dób
średnia prędkość orbitalna 4,72 km/s
średnia temperatura powierzchni od –238 st.C do –228 st. C
ciśnienie atmosferyczne przy powierzchni 0,003 hPa
liczba satelitów – jeden

Źródło: www.pluton.abc.pl



Gość Niedzielny 36/2006