Znika jedno z największych słonych jezior świata

Niemal trzydzieści lat temu było to szóste co do wielkości słone jezioro na świecie i największe jezioro na Bliskim Wschodzie. Turyści chętnie odwiedzali miasteczka nad brzegiem, miejscowa ludność utrzymywała się z rolnictwa, ponieważ ziemia wokół akwenu była żyzna, a okoliczne tereny stanowiły siedlisko flamingów, pelikanów, jeleni czy muflonów. Dziś jezioro Urmia na północnym-zachodzie Iranu jest nie do poznania: brzegi pokryte są grubą solną skorupą, przy opuszczonych pomostach spoczywają zardzewiałe łodzie. Turyści od dawna nie przyjeżdżają przez co, jak zauważa "Der Spiegel", opustoszałe wioski wyglądają jak miasta duchów.

Powodem jest fakt, że poziom wody gwałtownie spada od 25 lat i jezioro wysycha. W latach 1995-2013 straciło około 60 proc. ze swojej powierzchni ponad 5 tys. kilometrów kwadratowych i ponad 90 proc. objętości - podaje na swoich łamach "Nature". Tak znacząca zmiana objętości ma negatywny wpływ na ekosystemy jeziora, m.in. na znaczną redukcję siedlisk wodnych, której towarzyszy wzrost zasolenia. Większość z ponad setki wysp zniknęła, a odkładanie się wydm i osadów na wyschniętym dnie jeziora utworzyło rozległą słoną pustynię.

Dyskusja na temat przyczyn takiego stanu rzeczy trwa wśród naukowców. W kilku badaniach winą obarczono rolnictwo, a przede wszystkim niekontrolowany rozrost nawadnianych terenów, któremu towarzyszyła wzmożona budowa zbiorników wodnych oraz nieefektywne wykorzystanie wody w rolnictwie.

Inne badania z kolei dowodzą, że do katastrofy doprowadziły przede wszystkim mniejsze opady i rosnące temperatury, wywołane zmianami klimatycznymi. Upał i susza spowodowały, że woda w wielu miejscach wyparowała, a ogromne obszary zniknęły pod grubą warstwą soli. Sól jest w końcu wydmuchiwana przez wiatr na pola, co niszczy ziemię uprawną, a tym samym źródła pożywienia niektórych gatunków zwierząt.

"Nature" przywołuje również badanie z 2016 roku określające, że klimat i nawadnianie miały wpływ w wysokości odpowiednio 60 proc. i 40 proc. na sytuację jeziora.

Najbardziej znane jeziora słone to Morze Martwe między Izraelem a Jordanią, Wielkie Jezioro Słone w stanie Utah w USA czy jezioro Eyre w Australii. Największym słonym jeziorem świata jest Morze Kaspijskie.

Joanna Baczała