Starsza od Stonehenge

Stanowisko Ness of Brodgar o powierzchni 2,5 hektara znajduje się na wyspie Mainland, największej w archipelagu Orkadów w północnej Szkocji, na terenie - ze względu na cztery inne pobliskie neolityczne stanowiska archeologiczne - wpisanym w 1999 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Naukowcy badający stanowisko Ness of Brodgar odsłonili dotąd pozostałości 14 neolitycznych budowli, w tym wielkiego budynku nazywanego przez nich Katedrą lub Pałacem, ale termiczne badania geofizyczne przeprowadzone w terenie wykazały obecność kolejnych kilkudziesięciu budowli.

Łącznie około 100 budynków tworzyło w tym miejscu zespół zabudowań związanych z obrzędami religijnymi odbywającymi się w głównej świątyni. Zdaniem ekspertów stanowisko Ness of Brodgar było wykorzystywane przez ludzi w okresie ok. 3500- 2000 r. p.n.e.

Słynna neolityczna budowla Stonehenge w południowej Anglii uważana jest za główny ośrodek neolitycznej kultury na terenie Wielkiej Brytanii, ale dalsze badania na stanowisku na Orkadach mogą doprowadzić do zmiany tej oceny.

Według archeologów niektóre części świątyni w Ness of Brodgar są ok. 800 lat starsze od stanowiska Stonehenge, a zdobienia w kształcie zygzakowatych linii, wykonane czerwonym barwnikiem na wewnętrznych ścianach niektórych budowli, są najstarszym przykładem neolitycznej sztuki tego typu odnalezionym na obszarze Wielkiej Brytanii.

Ness of Brodgar znajduje się między dwoma neolitycznymi stanowiskami z listy UNESCO - kamiennym kręgiem Ring of Brodgar o średnicy 104 metrów oraz zespołem Stojących Kamieni w Stennes, pochodzącymi z okresu ok. 3000-2000 r. p.n.e.

Według prof. Marka Edmondsa z angielskiego Uniwersytetu w Yorku prace wykopaliskowe prowadzone na stanowisku Ness of Brodgar od 2003 r. mają wielką wartość poznawczą o znaczeniu międzynarodowym.

Jak dotąd archeolodzy zbadali zaledwie ok. 10 procent powierzchni stanowiska, a odsłonięcie jego całości i analiza znalezisk może zająć nawet kilka dziesięcioleci. (PAP)